Yargılama süreçlerinde 'savunma' nasıl yapılmalı?

YARGIDA REFORM ÖNERİLERİ - SAVUNMA

Yargının üç ayağından birisi olan savunma makamı hukuken tam donanımlı olmaksızın adil yargılanma hakkından söz edilemez. 

Avukatların, yargılama sürecinde layık oldukları pozisyonun kendilerine sağlanması öncelikle sanıkların doğal hakkı, hukukun üstünlüğünün zorunlu unsuru, avukatların meslek onurlarının gereğidir. Hukuki düzenlemeler yapılırken bu husus mutlaka gözetilmelidir.

Bilindiği üzere, müdafii, hâkime göre, duruşma salonunun solunda, sanık ise hâkimin karşısında oturmaktadır. CMK’nun 149. maddesinde, “Şüpheli veya sanık, soruşturma ve kovuşturmanın her aşamasında bir veya birden fazla müdafiin yardımından yararlanabilir;... Soruşturma ve kovuşturma evrelerinin her aşamasında avukatın, şüpheli veya sanıkla görüşme, ifade alma veya sorgu süresince yanında olma ve hukukî yardımda bulunma hakkı engellenemez, kısıtlanamaz.” denilmektedir.

Sanık ile müdafiin görüşmesi, sanığın müdafiin yanında olması ve hukuki yardımından faydalanması, madem kanun gereğidir; o zaman neden duruşma salonlarında, sanık ile müdafii ayrı oturtulur ve hatta kimi duruşma hâkimlerince konuşmaları bile engellenir. Sanık ile müdafiin, duruşma salonunda ayrı oturtulmaları, CMK’nun 149. maddesine aykırıdır, adil yargılanma hakkının da ihlalidir. 

Bu konuya ilaveten, sanığın korkuluk içerisinde bekletilmesi ve özellikle ifade vermediği zaman süresinde de ayakta bekletilmesi hem CMK’nun 148/1 maddesindeki, “Şüphelinin ve sanığın beyanı özgür iradesine dayanmalıdır. Bunu engelleyici nitelikte... yorma... yapılamaz.” şeklindeki sorguda yasak usulleri hem de masuniyet ilkesini ihlal etmektedir.

Duruşma salonlarınındaki oturma düzeni değiştirilmeli, (sanığın tehlikelilik gösterdiği durumlar dışında) sanık ile müdafii yan yana oturtulmalı, görüşmelerine izin verilmelidir.
Adalet Bakanlığınca gösterilen örnek duruşma salonu şekli aşağıdadır. Bu oturum düzeninde sanık ile müdafii yan yanadır (6 nolu konum), yalnızca tutuklu sanık ortadaki bölmededir (7 nolu konum). Ancak uygulamada durum farklıdır. 

Avukatlara delil toplama konusunda geniş yetkiler tanınmalıdır. Hukuki işlerin avukat aracılığıyla takibi zorunlu hale getirilmelidir. Bülent Cansu / Cumhuriyet savcısı