Tehir-i icra, İcra İflas Kanunu’nda borçlu lehine düzenlenen önemli müesseselerden birisidir. Bir ilama ya da ilam niteliğinde belgeye dayanan icra takibinin, borçlu tarafından teminat gösterilmesi şartıyla yüksek mahkemenin kararı çıkana kadar durdurulmasını ifade eder. İİK m.33’te düzenlenmiştir.
Borçlunun tehir-i icra talebinde bulunabilmesi için, tehir-i icra talebiyle ilama konu dosyanın istinaf/temyiz edilmesi gerekir. Şayet yerel mahkemenin kararı icranın geri bırakılması talebiyle istinaf/temyiz edilmemiş, kanun yollarına başvurulmamışsa mahkemenin bunu resen değerlendirmesi mümkün değildir.
Tehir-i İcranın Şartları Nelerdir?
İlk olarak ilk derece mahkemesinin kararının icranın geri bırakılması talebinde bulunularak istinaf ya da temyiz edilmesi gerekir.
Ardından yerel mahkemenin kararının usule uygun şekilde alacaklı tarafa tebliğ edilmiş olması gerekir.
Son olarak da belirlenen teminat bedelinin, üç aylık faizi ile birlikte alacaklı tarafından dosyaya yatırılmış olması gerekir.
Tehir-i İcra Süreci Nasıldır?
İlk adım ilamlı icra olarak başlatılan icra takibinde ilk derece mahkemesinin verdiği karar, taraflara usulüne uygun olarak tebliğ edildiğinde, borçlunun kararı tehir-i icra talebi ile kanun yollarına usulüne uygun olarak götürmesi gerekir. Ardından borçlu icra takibine dayanan kararın istinaf/ temyiz edileceğine dair “derkenar” alması gerekir. Derkenar esasında ilk derece mahkemesi tarafından verilen, karara karşı kanun yoluna başvurulduğuna dair bir tensip tutanağıdır. Derkenarı mahkeme kaleminden alabileceğiniz gibi adliyelerde bulunan Hukuk Ön Bürodan da alabilirsiniz.
Ardından icranın geri bırakılabilmesi adına borçlunun dosyaya teminatı yatırması gerekir. Bu teminat, üç aylık yasal faizi ile birlikte yatırılır. Teminat, bankaya doğrudan doğruya yatırılabileceği gibi bankadan alınan bir teminat mektubu şeklinde de yatırılabilir. Teminat nakde çevrilebilir bir gayrimenkul aracılığıyla da yatırılabilir. Ancak gayrimenkulün teminat olarak kabul edilebilmesi için üzerinde herhangi bir haczin bulunmuyor olması gerekir.
Teminat yatırıldıktan sonra İcra Müdürlüğü borçluya “mehil vesikası” verir. Mehil vesikası, tehiri icra talebinin yerine getirilmesi için verilen süredir. Mehil vesikası verilebilmesi için öncelikle borçlunun yatırdığı teminatın icra müdürlüğü tarafından uygun görülmesi gerekir. Uygun görüldüğü takdirde 60 günlük mehil vesikasını alır. Dikkat etmek gerekir ki teminat yatırmadan mehil vesikası talep edilmesi mümkün değildir. Çünkü tehir-i icra müessesiyle korunan borçlunun yanında kanun koyucu alacaklının da hak kaybına uğramasını engellemek amacıyla teminat hem ana para hem de üç aylık yasal faiz olarak belirlemiştir.
Yüksek mahkeme 60 gün içinde karar verir ve icra bu karara kadar geri bırakılmış olur. Yani borçlu aleyhine hakkında başlatılan ilamlı icra takibinden dolayı haciz işlemi uygulanamaz. Şayet yüksek mahkeme 60 gün içinde karar vermezse, borçlu icra müdürlüğünden ek bir mehil vesikası süresi isteyebilir. Ancak ek süre 60 gün değil 30 gündür. Şayet 30 günün sonunda da yüksek mahkeme karar vermemiş olursa alacaklı, borçlunun teminat olarak yatırdığı parayı icra dairesine başvurarak tahsil edebilir. Ancak yüksek mahkeme yerel mahkemenin kararını bozarsa, borçlu tehir-i icra için yatırmış olduğu paranın tamamını geri alabilir. Alacaklı, alacağın tahsili için hiçbir haciz işlemine başvuramaz. Tehir-i icra talebi kabul edilmiş olur. Fakat eğer yüksek mahkeme yerel mahkemenin kararını onayarak hukuka uygun bulursa, bu sefer alacaklı teminat olarak yatırılan paradan alacağını tahsil etme hakkına kavuşur.
Tehir-i İcra Talebinin Reddedilmesi
Yüksek mahkeme tehir-i icra talebini reddederse borçlu borcunu artık ödemek zorundadır. Ödemediği takdirde mallarına haciz konularak paraya çevrilmesi yoluyla tahsil edilir.
Tehir-i icra karmaşık bir hukuki yoldur. Kişilerin hak kaybına uğramamak adına profesyonel yardım almaları tavsiye edilir.
