Cezaevlerinde mahkumların ve koğuşların arama usulleri dayanağı

Ceza infaz kurumları hürriyetin sınırlandırıldığı kurumlar olması artan yasak madde ve malzemelerin kuruma girişi başta olmak üzere kanunun yasakladığı eylemleri engellenmesi ve kurumlarda meydana gelebilecek olumsuz olayların önüne geçmesi için ceza infaz kurumlarının olmazsa olmasıdır aramalar.
 Ceza infaz kurumlarında güvenliğin maksimum düzeyde tutulması için aramaların ciddi ve titiz bir şekilde yapılması görev yapmakta olan personel ile hükümlü ve tutukluların can güvenliği için önemi büyüktür.  Aramalar neye göre ve nasıl yapılır.

5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 36. maddesi:
 (1) Kurumlarda, odalar ve eklentilerinde, hükümlülerin üst ve eşyasında habersiz olarak her zaman arama yapılabilir. Her ay bir kez mutlaka arama yapılır.
(2) Aramalar, gerektiğinde dış güvenlik görevlileri veya kolluk kuvvetleriyle veya diğer kamu görevlilerince ortaklaşa gerçekleştirilebilir.
Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmeliğin Arama, güvenlik tatbikatı ve sayım başlıklı:

MADDE 34- (1) Kurumlarda, oda ve eklentilerinde, hükümlünün üst ve eşyasında habersiz olarak her zaman arama yapılabilir. Kurumun tamamında her ay bir kez mutlaka arama yapılır. Oda ve eklentilerinde yapılacak aramalarda bir hükümlü hazır bulundurulur.

(2) Hükümlünün üzerinde, kuruma sokulması veya bulundurulması yasak madde veya eşya bulunduğuna dair makul ve ciddi emarelerin varlığı ve kurum en üst amirinin gerekli görmesi hâlinde, çıplak olarak veya beden çukurlarında aşağıda belirtilen usullere göre arama yapılabilir:
a) Çıplak arama, hükümlünün utanma duygusunu ihlâl etmeyecek şekilde ve kimsenin görmemesini sağlayacak tedbirler alınarak gerçekleştirilir.
b) Arama sırasında önce bedenin üst kısmındaki giysiler çıkarttırılır, bedenin alt kısmındaki giysiler üst kısmındaki giysiler giyildikten sonra çıkarttırılır. Bu giysiler de mutlaka aranır.
c) Çıplak arama sırasında bedene dokunulmaması için gerekli özen gösterilir. Aranan kişinin beden çukurlarında bir şeyin bulunduğuna dair makul ve ciddi emarelerin bulunması hâlinde öncelikle, hükümlüden madde veya eşyanın kendisi tarafından çıkartılması istenir, aksi hâlde bunun zor kullanılarak gerçekleştirileceği bildirilir. Beden çukurlarındaki arama, cezaevi tabibi tarafından yerine getirilir.
ç) Çıplak olarak arama, mümkün olan en kısa süre içinde bitirilir.
(3) Beden ve üst aramaları aynı cinsiyetten güvenlik ve gözetim görevlileri tarafından yapılır.
(4) Aramalar, gerektiğinde dış güvenlik görevlileri veya kolluk kuvvetleriyle ya da diğer kamu görevlilerince ortaklaşa gerçekleştirilebilir.
(5) Kurum en üst amiri, Cumhuriyet başsavcısına bilgi vermek suretiyle önceden hazırlanan olağanüstü hâl planlarına göre kurumun fiziksel özelliği ve mevcudunu değerlendirerek, yılda en az iki kez olmak üzere uygun gördüğü zamanlarda diğer kamu görevlilerinin katılımıyla; isyan, firar, yangın ve benzeri olaylara karşı tatbikat yaptırır.
(6) Sayımlar, 10 uncu maddede belirtilen görevliler tarafından, dörtlü vardiya hizmetinin uygulandığı kurumlarda sabah, akşam ve gece olmak üzere günde üç kez, diğer vardiya hizmetlerinin uygulandığı kurumlarda ise her vardiya değişiminde yapılır.
(7) İdare tarafından uygun görülmesi durumunda, her zaman sayım yapılabilir. Olağanüstü durumlarda, kurum en üst amirinin talebi, Cumhuriyet başsavcısının oluru ile dış güvenlik görevlileri sayımlara katılabilir.
(8) Sayımlar, yatma planları da göz önünde bulundurularak odalarda yapılır. Sayımın yapılış şekli, kurum güvenliğini tehlikeye düşürmeyecek biçimde odada bulunan hükümlülerin sayısı dikkate alınarak idare tarafından belirlenir.
(9) Arama ve sayımlar sırasında insan onuruna saygı esastır.
(10) Elektronik ortamda sayım gerçekleştirilen kurumlarda Bakanlıkça belirlenecek esaslar uygulanır.

 Mevzuatta belirtildiği üzere aramalar gerekli görülmesi halinde her an yapılabilir.  Ceza infaz kurumlarında aramalar çoğu kez şikayete konu olmuş bunlardan en önemlisi kuruma ilk kez tutuklanarak veya hüküm alarak giriş ile başka ceza infaz kurumundan nakil gelen hükümlü ve tutukluların kurum mahkum kabul biriminde üst ve beden araması yapılmaktadır. Beden ve üst aramasının yapılmasının amacı herhangi bir darp ve cebir izinin olup olmaması, zulalanmış yasak eşyanın kuruma girmemesi için yapılmaktadır. Beden ve eşya araması yapılırken hükümlü ve tutuklulara tek kullanımlık tulum verilerek, kimsenin görmediği kapalı arama odalarında yapılmakta böylelikle hükümlü ve tutukluları rencide edici, küçük düşürücü bir uygulama yapılmamakta ancak bu uygulama terör hükümlüleri tarafından her defasında şikâyet konusu edilmekte olup, yapılan uygulamaların görevli personelin mevzuat içerisinde yürütüldüğü bilinmektedir. Aramasız ceza infaz kurumları düşünülememektedir.