DİZDEKİ BAĞLAR VE YARALANMALARI - İlk olarak ACL olarak bilinen Ön Çapraz Bağa değinecek olursak görevi tibianın femur üzerinden aşırı öne kaymasını engellemektir. Bu görevinden dolayı tibianın öne doğru aşırı hareket etmesini sağlayacak hareketler, travmalar ACL’nin yırtılmasına sebep olabilir. Anteromedial ve posterolateral demetten oluşur. Hamstring kası da ACL ile aynı göreve sahiptir yani agonisttir. Hamstring kası da tibianın öne gitmesini engeller.
Yaralanma sonrası görevi Hamstring üstleneceği için ancak ACL kadar stabilize yeteneği bulunmadığından kişi dizde boşalma hissedebilir. ACL sorun varsa Hamstring kasının kuvvetlendirilmesi önerilir. Ön çapraz bağ spor aktiviteleri, düşme, dize alınan darbe veya günlük yaşamda normal bir hareket sırasında zedelenebilir. Bu bağın kendi kendine iyileşebilme yeteneği yoktur. Burada diz ekleminin pozisyonunu algılayan reseptörler oldukça fazla bulunduğundan ayıca önemi bulunur. Tanıyı koymak için ise fizyoterapist tarafından testler uygulanır.
DİZ BAĞLARI TESTLERİ
Bunlar Lachman Testi, Ön Çekmece Testi, Pivot Shift Testi’dir.
PCL olarak bilinen Arka Çapraz Bağ ise ACL’ye göre daha kalın ve dayanıklıdır. Görevi tibia’nın posteriora (arka) kaymasını önlemektir. Anterolateral ve posteromedial demetten oluşur. Bu demetle arasında karşılıklı görev dağılımı söz konusudur. Güçlü ve kalın bir bağ olduğu için kolay şekilde yaralanmaz. Yüksek enerjili travma ve darbe sonucu hasar alır ve bu darbe sonucu dizdeki diğer bağlarda etileneceği için izole PCL yaralanması genellikle karşımıza çıkmaz. Tanı testleri ise fizyoterapist eşliğinde yapılan Arka Çekmece Testi, Quadriceps Aktivasyon Testi’dir.
Menisküs ise femur ve tibia arasında uyumsuzluğu yok eden bir yastık görevindedir. Şok absorbe edici özelliği ile gelen yükleri dengeli bir şekilde dağıtır. Kıkırdak beslenmesine yardımcı olur. Spor esnasında veya günlük aktivite sırasında hasar meydana gelebilir. Diz bükülü pozisyondayken menisküsün rotasyonel zorlanması yaralanmaya sebep olur. Tanı testleri McMurray ve Apley Testi’dir. Diz eklemi hasar aldığında iyileşme süreci bu bölgenin kanlanmasıyla belirlenir. Menisküs’ün her kısmı damarsal yapıya sahip değildir ve iç kısımlarda kanlanma yoktur.
Periferde ki az bir kısımda kanlanma mevcuttur. Bu sebeple periferal kısımlar tamir sonrası daha çabuk iyileşir. Menisküslerin en dışındaki eklem kapsülü ile birleştiği yerden 3 mm içeriye kadar olan kısmı kanlanması iyidir ve kırmızı-kırmızı bölge olarak adlandırılır. İyileşme oranı yüksektir. Eklem kapsülü ile bileşme yerinen 3 ile 5mm arasındaki kısım kırmızı-beyaz bölge olarak adlandırılır ve kırmızı-kırmızı bölgeye göre iyileşme daha az ve kısıtlıdır. Birleşme yerinden 5 mm den fazla içerideki bölge ise beyaz-beyaz bölgedir. Tamir yeteneği yoktur.
İç Yan Bağ(Medial Kollateral Ligament) dizin içteki en önemli stabilizatörüdür. Ayak sabitken valgus yönüne alınan darbe ile hasarlanır. Tanı testi olarak Valgus Stres Testi uygulanır.
Dış Yan Bağ, dizin lateraldeki stabilizasyonunu sağlar.
