Cezaevinde hükümlülerin disiplin cezası nedeniyle iyi halli olma durumları

Hükümlü yakınları tarafından gelen bir çok mesajda iyi halli olup, daha önceki disiplin cezaları gerekçe gösterilerek tahliye edilemeyen hükümlüler olduğundan tahliye işlemi yapılamamıştır.

Bilindiği üzere hükümlülerin 5275 sayılı kanunun 107 ve 108 maddelerinde belirtilen sürelerin ceza infaz kurumumunda geçirdiği süre zarfında kanunda belirtilen disiplin cezaları alıp yasal kaldırma süresi zarfında infaz ettiği, koşullu salıverilme tarihi itibari ile iyi halli ve kaldırılmamış veya kesinleşmemiş disiplin cezası yok ise hükümlü koşullu salıverilmekteydi.

7242 sayılı kanun önceki 5275 sayılı kanunun Koşullu salıverilmede iyi hâlin saptanması:
Madde 89- (1) Hükümlünün, Kanunun 107 nci maddesinde öngörülen süreleri, ceza infaz kurumlarının düzen ve güvenliği amacıyla konulmuş kurallara içtenlikle uyarak, haklarını iyi niyetle kullanarak, yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirerek geçirmiş ve uygulanan iyileştirme programlarına göre de toplumla bütünleşmeye hazır olduğunun disiplin kurulunun görüşü alınarak idare kurulunca saptanmış bulunması gerekir.

14/04/2020 tarihli 7242 sayılı kanun ile 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun  Hükümlülerin değerlendirilmesi ve iyi hâlin belirlenmesi 89. Maddesi yeniden detaylı olarak düzenlenmiştir;

(1) Hükümlüler, ceza infaz kurumlarında bulundukları tüm aşamalarda, ceza infaz kurumlarının düzen ve güvenliği amacıyla konulmuş kurallara uyup uymadığı, haklarını iyi niyetle kullanıp kullanmadığı,  yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirip getirmediği, uygulanan iyileştirme programlarına göre toplumla bütünleşmeye hazır olup olmadığı, tekrar suç işleme ve mağdura veya başkalarına zarar verme riskinin düşük olup olmadığı hususlarında idare ve gözlem kurulu tarafından iyi hâlin belirlenmesine esas olmak üzere en geç altı ayda bir değerlendirmeye tabi tutulur.
(2) Birinci fıkra uyarınca yapılacak değerlendirmede, infazın tüm aşamalarında hükümlülerin katıldığı iyileştirme ve eğitim-öğretim programları ile spor ve sosyal faaliyetler, kültür ve sanat programları, aldığı sertifikalar, kitap okuma alışkanlığı, diğer hükümlü ve tutuklular ile ceza infaz kurumu görevlileri ve dışarıyla olan ilişkileri, işlediği suçtan dolayı duyduğu pişmanlığı, ceza infaz kurumu kuralları ile kurum bünyesindeki çalışma kurallarına uyumu ve aldığı disiplin cezaları dikkate alınır.
(3) Toplam on yıl ve daha fazla hapis cezasına mahkûm olanlar ile terör suçları, örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçları, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, kasten öldürme suçları, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar ve uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarından mahkûm olanlar hakkında yapılacak açık ceza infaz kurumuna ayırmaya, denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezanın infazına ve koşullu salıverilmeye ilişkin değerlendirmelerde idare ve gözlem kuruluna Cumhuriyet başsavcısı veya belirleyeceği bir Cumhuriyet savcısı başkanlık eder. Ayrıca, idare ve gözlem kuruluna Cumhuriyet başsavcısı tarafından belirlenen bir izleme kurulu üyesi ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı il veya ilçe müdürlükleri tarafından belirlenen birer uzman kişi katılır.
(4) İdare ve gözlem kuruluna Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı ile izleme kurulundan katılan üyelere katıldıkları her bir toplantı günü için memur maaş katsayısının (500) rakamı ile çarpılması sonucu bulunacak miktarda huzur hakkı ödenir.
(5) Kanunlarda iyi hâlliliğin arandığı durumlarda, hükümlülerin tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi bakımından bu madde hükümleri uygulanır.
(6) Açık ceza infaz kurumuna ayırmaya, denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezanın infazına ve koşullu salıverilmeye ilişkin olarak tutum ve davranışları olumsuz değerlendirilen hükümlülerin yeniden  değerlendirilmeye tabi tutulma süreleri bir yılı geçemez.
(7) İdare ve gözlem kurulu tarafından yapılacak değerlendirmelere esas olacak ilkeler ve kurulun bu maddeye ilişkin çalışma usul ve esasları ile tutum ve davranışları olumsuz değerlendirilen hükümlülerin yeniden değerlendirilmeye tabi tutulma süreleri yönetmelikle düzenlenir.

Genel Değerlendirme;
7242 sayılı kanun öncesinde hükümlü koşullu salıverilme tarihi itibari ile iyi halli ise tahliye edilerek serbest bırakılmaktadır.  7242 sayılı kanun sonrası hükümlünün artık ceza infaz kurumundaki disiplin, eğitim, sosyal ve sportif faaliyetlere katılımı ile hükümlü ve personele karşı tutum ve davranışları olarak tüm durumu değerlendirilerek karar verilecektir. 
Adalettv ailesi olarak 7242 sayılı kanun ile değişen 89. Maddenin çok yararlı olduğu düşünülmektedir. Artık ceza infaz kurumu içerisinde suç işleyen, kişinin tahliye tarihine yakın bir süre herhangi bir disiplin cezası almayarak iyi halli olup tahliye işlemi yapılmayacak. Ceza infaz kurumu içerisindeki süreler bir bütün değerlendirilecek bu infazda beklenen temel amacı karşılamaktadır
Lakin burda en önemli konu, 5275 sayılı kanunun 89. Maddesinde yapılan değişikliklerin yürürlülük tarihi aynı kanunun Geçici 9.maddesinin ikinci fıkrasında bu maddeyi ihdas eden Kanunla 89. maddede yapılan değişiklikler, 01 Ocak 2021 tarihinden itibaren uygulanır. Yani yeni koşullu salıverilme sistemi 01 Ocak 2021 tarihinden itibaren yürürlüğe gireceğinden, bu zamana kadar geçen sürelerde mevcut uygulamaya göre işlem yapılmalıdır. Yeni düzenlemeye göre verilen kararlara karşı infaz hakimliğine itiraz haklarının olduğu infaz hakimliği kararına karşı ağır ceza mahkemelerine itiraz hakları mevcuttur. 
Adalet.tv ailesi olarak yeni düzenleme cezaevi idare ve gözlem kurullarının eline güçlendirmiş ancak yürürlülüğe girmemiş bir madde olması ayrı bir dezavantaj oluşturarak, yanlış uygulamaları da beraberinde getirmiştir.