• BIST 100

    9998,2%-1,08
  • DOLAR

    40,04% 0,03
  • EURO

    46,93% -0,05
  • GRAM ALTIN

    4244,36% -0,13
  • Ç. ALTIN

    6816,95% 0,00

Türkiye'nin muharip uçak ihtiyacı: Eurofighter’ların geleceği

Gazze konusu patlak verdiğinde ABD’nin uçak gemilerini Doğu Akdeniz’e sevk etmesi de dikkate alınırsa Türk Hava Kuvvetlerinin caydırıcı ve göreve hazır bir yapıda olması artık acil bir ihtiyaç.

Bilim ve Teknoloji 17.11.2023 19:06:11 0
Türkiye
Doç. Dr. Murat Aslan, Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler'in 'Eurofighter Typhoon' savaş uçağı hakkındaki açıklamaları üzerine, Türkiye'nin muharip uçak ihtiyacını, F-16 tedariki sürecinde yaşananları ve Eurofighter tedarikinde neler yaşanabileceğini AA Analiz için kaleme aldı.

***

Türk Hava Kuvvetleri, eskiyen filosunu yenileştirme ihtiyacı duyuyor. Modernize edilerek envanterde tutulan F-16’ların ve çok az sayıdaki F-4’lerin yenilenmesi gerekiyor. F-35 programından Türkiye’nin çıkarılmasıyla milli ve yerli üretime yönelen Türkiye’nin acil muharebe ihtiyacı için filosunu modernize etmesi gerekiyor. Özellikle radar ve yazılım konusunda F-16’lara yönelik başlatılan Özgür Projesi, muharip uçak ihtiyacında bir boşluğu doldurdu ancak F-16’ların modernizasyonu yanında Türkiye, muhtemel muharip görevler, tehdit ve risk değerlendirmeleri ve bütçe sınırları dahilinde yeni uçak tedarik etmek istiyor.

Bu uçakların hangi cinste olabileceğine yönelik tercihi görmek için Hava Kuvvetlerinin halen icra ettiği muharip görevleri incelemek gerekir. Türk Hava Kuvvetlerinin büyük veya orta güçte devletler olmak üzere aynı anda 2 ve daha fazla konvansiyonel tehdit ile hava, deniz ve kara hedeflerine angaje olabilmesi gerekiyor. Diğer bir ifadeyle hem stratejik hem de operatif ve taktik görevleri aynı anda icra etmek durumunda. Ayrıca konvansiyonel güçlerle birlikte asimetrik tehdit oluşturabilecek terörist örgütler gibi gayrinizami unsurlara karşı hazır olmak zorunda. Bu nedenle temin edilen uçakların farklı görevleri icra edecek şekilde çok rollü bir yapıda olması isteniyor. Bu noktada F-16 veya Eurofighter uçağı gibi seçenekler ön plana çıkıyor. Öte yandan bahse konu tedarik, Türk havacılık sanayisinin ‘projeden üretime ve envantere geçişe’ kadar süreci yönetmesi için ara formül niteliğinde.

F-16 tercihi rafa mı kaldırıldı?
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Senatosu, hala Türkiye’nin talebine yönelik bir süreç başlatmadı. F-16 savaş uçakları, Türkiye için mantıklı tercih ancak ABD’de bu duruma karşı olumsuz bir yaklaşım var. Nitekim ABD’li senatörler, uçak satışını durdurmak adına Dışişleri Bakanı Anthony Blinken’a mektup ilettiler. Yunan ve Ermeni lobisi, bu konuda zaten menfi girişimler yaparken partiler üstü bu gruba Yahudi lobisi de dahil oldu. Bu nedenle, F-16’ların Türkiye’ye satışı zayıf bir ihtimal. Bu olasılığa karşı Türkiye de alternatif arayışını zaten seslendiriyordu. Örnek vermek gerekirse eski Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, 2022 yılının Ekim ayında Birleşik Krallık’ta ve Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Ziya Cemal Kadıoğlu ise 2023 yılı Ekim ayında Pakistan’da Çin yapımı J-10 savaş uçağını incelemişti. Eski Birleşik Krallık Savunma Bakanı Ben Wallace ise Eurofighter gündemiyle sık sık Türkiye’ye gelmişti. Türkiye, ABD F-16 satışına izin vermezse HÜRJET ve KAAN üretilinceye kadar başka tedarikçilere yönelerek ara formül bulma peşinde. Tedarikçilerin de bu arayıştan rahatsız olduğu pek söylenemez.

F- 35, Eurofighter ve F-16 savaş uçakları arasındaki farklar
Bu uçakların konseptleri, diğer bir ifadeyle kullanım şekilleri farklı. F-35 savaş uçağı, görünmezlik teknolojisiyle hedefe yaklaşma ve uzaktan mühimmatı hedefe sevk etme esasına göre tasarlanan bir istihbarat uçağı niteliğindedir. Yazılımı gelişmiş ve anlık veri aktarımı ile görev etkinliği üst düzeyde. Dezavantajı ise uçağın tedarik ve bakım maliyetlerinin yüksek olması ve ABD’den merkezi kontrole tabi tutuluyor olması. Diğer bir ifadeyle, milli görevleri F-35’ler ile icra etmek ABD’nin 'oluruna' tabi. Halen yaşanan teknik sıkıntılar ise uçağa yönelik güveni zedeliyor.

Eurofighter Typhoon ve F-16 savaş uçakları ise görünmezlik teknolojisine sahip değil. F-16 savaş uçağı yeni kitlerle modernize edilirse 4,5'uncu nesil bir uçak olabiliyor. Bu kapsamda radar sisteminin değiştirilmesi veya uçuş kontrolü yazılımı gibi ilave işlemlerin yapılması gerekiyor. Öte yandan Eurofighter, teknoloji ve kapasite bağlamında çok rollü görevler icra edebilecek iyi bir uçak. Servis tavanı yani çıkabildiği irtifa F-16’dan daha iyi. Sürat yüksek olmakla birlikte hız yakıt tüketimini yani görev süresini sınırlıyor. Karşılaştırma yapmak gerekirse Eurofighter, Fransızların Rafale uçaklarına denk bir uçak olmakla birlikte manevra kabiliyeti, servis tabanı ve sürati Rafale’den daha iyi.

Hatırlanacağı üzere, Yunanistan tedarik ettiği 20 Rafale ile Türk F-16’larına karşı Ege cenahında havada üstünlük sağladı. Bu nedenle, Türkiye’nin bu adımı Yunanistan’ın Fransız Rafale'sine karşı Türkiye’nin Avrupalı Eurofighter’ı şeklinde değerlendirilebilir. Öte yandan Yunanistan, 24 Rafale savaş uçağı yanında 58 adet F-16’sını modernize ediyor. İlaveten 28 opsiyon yanında 20 adet F-35 de alıyor. Gazze konusu patlak verdiğinde ABD’nin uçak gemilerini Doğu Akdeniz’e sevk etmesi de dikkate alınırsa Türk Hava Kuvvetlerinin caydırıcı ve göreve hazır bir yapıda olması artık acil bir ihtiyaç. Bu bağlamda Kaan Projesi hızlandırılırken hazır alımla dengenin sağlanması gerekiyor ancak F-35’lerin 5'inci nesil uçaklar olduğunu hatırlatmakta fayda var.

KAAN ve HÜRJET'in yolculuğu ne zaman?
Milli uçak projeleri halen geliştirme ve test aşamasında. 2023 yılı Aralık ayında ilk uçuşunu yapacak KAAN ve geçtiğimiz Mayıs ayında ilk uçuşunu yapan HÜRJET, Türk havacılık sektöründe yeri gökle birleştirecek nitelikte. KAAN'ların teknik özellikleri henüz Türk Uçak Sanayii Anonim Ortaklığı (TUSAŞ) tarafından kamuoyu ile paylaşılmadı. Ancak 5'inci nesil bir uçak olan KAAN’ın, ilk 20 uçak için F110 motoru dış tedarikle alınırken yazılımı milli olacak. Sonraki KAAN üretimlerinde ise milli motor kullanılacak. Aynı durum HÜRJET için de geçerli. Türk Motor Sanayi (TEI) tarafından milli motorun üretilmesiyle de dışa bağımlılık büyük oranda sonlanacak. KAAN, Türk Hava Kuvvetlerinin stratejik görevlerine, HÜRJET ise hava-kara görevlerine angaje olabilecek.

Öte yandan, HÜRJET’in F-16 muadili bir uçak olabilmesi için paralel bir araştırma ve geliştirme (AR-GE) sürecinden geçmesi gerekiyor. Bu uçakların Türk Hava Kuvvetleri envanterine girmesi ve muharip görevler alması, 2028 yılı sonrasında başlayacak. Ancak KAAN ve HÜRJET’in nicelik ve nitelik yeterlilik bağlamında envanterde yerini alabilmesi en az 5-7 yıllık bir süreci kapsayabilir. Bu nedenle Türkiye, Eurofighter, F-16 veya muadili başka bir uçağa bu 10 yıllık süreçte ihtiyaç duyuyor.

Almanya'nın tutumu
Almanya, daha önce Türkiye’ye örtülü bir silah ambargosu uyguladı. Türkiye’nin terörle mücadelede Alman silahlarını kullanması, Alman zihinlerinde sorun oluyor. Alman hükümetinin bir koalisyon olması nedeniyle bu tür kararlar hükümet krizlerine de neden olabiliyor. Nitekim Suudi Arabistan’ın 2023 yılı Temmuz ayında tedarik etmek istediği Eurofighter savaş uçakları, Yemen’de kullanılma olasılığı nedeniyle Alman hükümetinde tartışmalara neden oldu. Bu nedenle, Alman hükümetinin böyle bir talebe yanıtı konusunda yine görüş ayrılıkları yaşanması muhtemel.

Ancak İspanya ve Birleşik Krallık, Almanya’nın uçak satışını engelleme girişimlerinden rahatsız. Uçağın maliyetine yönelik eleştiriler mevcutken maliyeti düşürmenin en mantıklı yolu olan 'daha fazla üretimin' önünün kesilmesi, konsorsiyumun devamlılığına şüpheyle bakılmasına neden oluyor.

Birleşik Krallık ve Almanya’nın Geleceğin Savaş Hava Sistemi (FCAS) yani 6'ncı nesil uçak üretimi ile ilgili çalışmalarına kaynak yaratmak adına Eurofighter savaş uçaklarının pazarlanması konusundaki engellerin kaldırılması gerekiyor. Bu projenin maliyeti 100 milyar avro civarında. Almanya da bu maliyet sebebiyle projeden çekilmek istiyor. Ayrıca Almanya, Birleşik Krallık’ın Tempest Projesi'ne katılarak iki ayrı proje yerine Birleşik Krallık, Japonya ve İtalya ile birlikte 6'ncı nesil uçak üretebileceği tek projeye dahil olmak istiyor. Avrupalı devletlerin F-35, Rafale ve F-16’lara yöneldiği bugünlerde Almanya’nın Türkiye’ye satışı engellemesi, aslında Almanya’nın pahalı bulduğu 6'ncı nesil uçak programını zora sokacak bir yaklaşım.

Öte yandan, Almanya’nın olumsuz kararı halinde Türkiye'nin Eurofighter’a alternatif başka seçeneklerinin de olduğu, hatta Milli Uçak Programı'nın hızlandırılmasının da değerlendirilebileceği görülüyor. (AA)

[Doç. Dr. Murat Aslan, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Öğretim Üyesi ve SETA Kıdemli Araştırmacısıdır.]

* Makalelerdeki fikirler yazarına aittir ve Anadolu Ajansının editöryal politikasını yansıtmayabilir.



Yorumlar
Dünya
Almanya ile Çin Arasında Gerilim: Alman Keşif Uçağına Lazerli Silahla Müdahale
Dünya
Kuzey Makedonya’da Bekârlara Vergi Geldi! Yeni Düzenleme Yolda
Dünya
Yunanistan’da Cezaevinde Kavga Büyüdü: Yatak Yakıldı, Yangın Çıktı!
Dünya
Gürcistan’da Muhalefet Baskısı Derinleşiyor: Nika Gvaramia'ya 8 Ay Hapis Cezası
Dünya
Cezaevine Hava Saldırısında 71 Mahkum Hayatını Kaybetmiş
Dünya
İran'da 3 Casus Cezaevinde İdam Edildi
Dünya
İsrail, Tahran’daki Evin Cezaevi’ni Hedef Aldı: Hava Saldırısı Gerçekleştirildi
Dünya
Trump Yönetimi 36 Ülke Vatandaşlarına Daha Seyahat Yasağı Getiriyor. Türkiye listede var mı?
Dünya
Amerika'dan Farsça Hamlesi!
Dünya
11 Tehlikeli mahkum cezaevinden firar etti

Almanya ile Çin Arasında Gerilim: Alman Keşif Uçağına Lazerli Silahla Müdahale

Kuzey Makedonya’da Bekârlara Vergi Geldi! Yeni Düzenleme Yolda

Yunanistan’da Cezaevinde Kavga Büyüdü: Yatak Yakıldı, Yangın Çıktı!

Gürcistan’da Muhalefet Baskısı Derinleşiyor: Nika Gvaramia'ya 8 Ay Hapis Cezası

Cezaevine Hava Saldırısında 71 Mahkum Hayatını Kaybetmiş

İran'da 3 Casus Cezaevinde İdam Edildi

İsrail, Tahran’daki Evin Cezaevi’ni Hedef Aldı: Hava Saldırısı Gerçekleştirildi

Trump Yönetimi 36 Ülke Vatandaşlarına Daha Seyahat Yasağı Getiriyor. Türkiye listede var mı?

Amerika'dan Farsça Hamlesi!

11 Tehlikeli mahkum cezaevinden firar etti

Bakan Yusuf Tekin’den LGS, Kıyafet Yönetmeliği ve Yeni Müfredat Açıklaması

MEB'den Öğretmenlere Haziran Seminerlerinde Esneklik: Farklı İl ve İlçelerde Katılım İmkânı

Hukuk Meslekleri Giriş Sınavı'nda Alarm Zilleri: Mezunların Yalnızca %23,8’i Başarılı Oldu!

Adalet Bakanlığından 524 bin memura eğitim

CTE görevde yükselme sınav duyurusu

O çalışanlar için ek ders ücreti kaldırıldı

CEP Konferansı Antalya’da Sona Erdi

Adalet Bakanlığı Görevde Yükselme Sınavına Nasıl Hazırlanmak Gerekiyor?

CTE ile Üniversite arasında protokol

Türkiye Adalet Akademisinde yeni dönem!

Memur maaş promosyonları düşüş trendine girdi

Mehmet Şimşek’ten Enflasyon ve Ekonomi Mesajı: 2027’de Tek Haneli Enflasyon Hedefi

Yapı Kredi'den emeklilere promosyon müjdesi geldi

TOBB Nefes Kredisi 2025 Başvuruları Başlıyor: KOBİ’lere 2,5 Milyon TL’ye Kadar Destek!

Mardin Büyükşehir Belediyesinden Yeni Promosyon Anlaşması: Kişi Başı 82.500 TL Ödeme Yapılacak

Memurlar İçin Maaş Promosyonları Neden Bu Kadar Önemli?

2 Maaş promosyonu anlaşması imzalandı, 1 tane iptal başvurusu yapıldı

Memurlara 14 Günlük Maaş Farkı Ne Zaman Yatacak? İşte Detaylar

2025 Temmuz Memur Maaşı Zammı ve Etkileyecek Ödemelerde Güncelleme

Temmuz 2025 Kira Artış Oranı Belli Oldu: Yeni Zam Oranı %43,23 Olarak Açıklandı

Savcı Nedir, Ne İş Yapar? Savcı Olmak İçin Gerekenler Nelerdir?

Ankara adliyesinde yeni iş bölümü belli oldu

Bakan Tunç’tan Sert Mesaj: “Hiç Kimse Yargı Denetimi Dışında Değildir”

Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’ndan Vatandaşlara Dolandırıcılık Uyarısı: Bu Tuzağa Düşmeyin!

HSK'dan Adli Yargı Kararnamesine İlişkin Yeniden İnceleme Sonuçları Açıklandı

Adalet Sen yeni düzenlemeye tepki gösterdi

Anayasa Mahkemesi’nden İşçi Lehine Emsal Karar: Arabulucu Hatası Tazminatla Sonuçlandı

Şirketler Neden Konkordato İlan Eder? Konkordato Nasıl İlan Edilir?

Zonguldak M Tipi Cezaevinden Kan Bağışı Kampanyasına Yoğun Katılım

İçtima kararı ne demek?

AYM'den HAGB Kararlarıyla İlgili Emsal Nitelikte Karar: Adil Yargılanma Hakkı İhlal Edildi

Duruşmaların canlı yayınlanması konusu siyasetin gündeminde

Bakan Tunç: Cezaevlerini Eğitim ve Üretim Merkezine Dönüştürüyoruz

AK Partili belediyelere soruşturma açılmıyor mu? Resmi açıklama yapıldı

Hangi sendikanın kaç memur üyesi var?

Cumhurbaşkanı Erdoğan: "Türkiye’nin Birinci Partisi AK Parti’dir"

Yargıtay'dan Önemli Boşanma Kararı: “Boş Ol” Demek Kusur Sayıldı

Ekrem İmamoğlu’nun diploma iddianamesi üzerine Adalet TV analizi

Haraç çetesi: 14 Avukat ve memur gözaltına alındı

İcra Müdür Yardımcılığı Sözlü Sınavında 43 Puan Alan Aday Danıştay'dan da Ret Aldı

Ümit Özdağ Hakkında MİT İfşası Davasında Beraat Kararı Verildi

İmralı Heyeti'nin Adalet Bakanı ile Görüşmesi Son Dakikada Ertelendi

Terörsüz Türkiye İçin Tarihi Dönemeç: PKK İlk Silah Bırakma Adımını Atıyor

Adalet Bakanından "Cumhurbaşkanına hakaret" açıklaması

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Önümüzdeki Hafta DEM Parti Heyetiyle Görüşecek

Adalet Bakanından 'Karikatür' açıklaması

AK Parti'den en düşük emekli maaşı açıklaması geldi

DEM Partinin gündemi çözüm süreci: "Cumhurbaşkanı ile en kısa sürede görüşeceğiz"

Adalet Bakanından 'Yargı Paketi' açıklaması

DEM Parti Adalet Bakanı ile görüşme yapacak

2 mahkum cezaevinde intihar etti

Adana’da 825 Kilo Eroin Operasyonu: 16 Kişi Tutuklandı, Şebeke Lideri Firarda

Sahte Diploma Skandalı: Dört İmam Tutuklandı

Önce eskort, sonra avukat oldular: 11 milyon dolandırdılar

İzmir'de Genç Avukat İntihar Ederek Hayatına Son Verdi

Cezaevinden tahliye oldu, 2 gün sonra eşini öldürdü

Gece Denize Giren Avukat Boğularak Hayatını Kaybetti

Diyarbakır Barosu’ndan Nevzat Bahtiyar İçin Temyiz Başvurusu

Adliyede Taşkınlık Yapan Genç Gasp Suçundan Tutuklandı

Samsun'da müteahhit vatandaşları dolandırdı: kimsenin zararı giderilmiyor

LİG TABLOSU

Takım O G M B Av P
1.Galatasaray 36 30 1 5 60 95
2.Fenerbahçe 36 26 4 6 51 84
3.Samsunspor 36 19 10 7 14 64
4.Beşiktaş 36 17 8 11 23 62
5.İstanbul Başakşehir 36 16 14 6 4 54
6.Eyüpspor 36 15 13 8 5 53
7.Trabzonspor 36 13 11 12 13 51
8.Göztepe 36 13 12 11 9 50
9.Rizespor 36 15 17 4 -6 49
10.Kasımpaşa 36 11 11 14 -1 47
11.Konyaspor 36 13 16 7 -5 46
12.Alanyaspor 36 12 15 9 -7 45
13.Kayserispor 36 11 13 12 -12 45
14.Gazişehir Gaziantep 36 12 15 9 -5 45
15.Antalyaspor 36 12 16 8 -25 44
16.Bodrum FK 36 9 17 10 -17 37
17.Sivasspor 36 9 19 8 -16 35
18.Hatayspor 36 6 22 8 -27 26
19.Adana Demirspor 36 3 28 5 -58 2