Hükümlülerin cezaevinde mektup ve faks göndermesi

HÜKÜMLÜ VE TUTUKLULARIN MEKTUP VE FAKS GÖNDERİLERİNİN KURUM İŞLEYİŞİ - Ceza infaz kurumunda kalan hükümlü ve tutukluların ailesi, resmi makamlara, avukatına mektup ve faks gönderebilmekte ve alabilmektedir. Bu ceza infaz kurumu mektup okuma komisyonu tarafından okunup, sakıncalı olmayanlara komisyon tarafından tutanak tutularak 48 saat içerisinde görüşülmek üzere disiplin kurulu başkanlığına gönderilir. Kurul tarafından sakıncalı olduğu yönünde karar alınır. Karar ilgiliye tebliğ edilir 15 gün içerisinde infaz hakimliğine itiraz eder, infaz hakimliği kararının tebliğ edildiği tarihten itibaren 7 gün içerisinde ağır ceza mahkemesine itiraz hakkı bulunmaktadır.
Bazı gönderiler denetime tabii değildir:

a. Resmî kurumlara gönderilenler,
b. Avukatına savunma için gönderdiği evraklar; bu madde terör ve örgütlü suçlar hükümlü ve tutuklu bulunan kişilerce istismar edildiği bilinmektedir. Hükümlü savunması olduğunu yazılı olarak mektup okuma komisyonuna bildirmesi gerekmektedir.  Bildirmediği takdirde avukatına dahi gönderse incelenebilir.  Kurum şüphelendiği takdirde savunma amaçlı evrakı incelenmek üzere infaz hakimliğine gönderebilir.

Kanunda 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un "Hükümlünün Mektup, Faks ve Telgrafları Alma ve Gönderme Hakkı" başlıklı 68. Maddesinin;
2. "Hükümlü tarafından gönderilen ve kendisine gelen mektup, faks ve telgraflar; mektup okuma komisyonu bulunan kurumlarda bu komisyon, olmayanlarda kurumun en üst amirince denetlenir."
3. "Kurumun asayiş ve güvenliğini tehlikeye düşüren, görevlileri hedef gösteren, terör ve çıkar amaçlı suç örgütü veya diğer suç örgütleri mensuplarının haberleşmelerine neden olan, kişi veya kuruluşları paniğe yöneltecek yalan ve yanlış bilgileri, tehdit ve hakareti içeren mektup, faks ve telgraflar hükümlüye verilmez. Hükümlü tarafından yazılmış ise gönderilmez."
4. "Hükümlü tarafından resmî makamlara veya savunması için avukatına gönderilen mektup, faks ve telgraflar denetime tâbi değildir."
Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmelik’in "Disiplin kurulunun görev ve yetkileri" başlıklı birinci maddesinin (ç) bendinde "Hükümlülere gelen veya hükümlüler tarafından gönderilen mektup, telgraf ve faks iletilerinden, mektup okuma komisyonu tarafından sakıncalı olduğu değerlendirilenlerin, ilgililerine verilip verilmemesine karar vermek."
“Mektupların gönderilmesi ve gelen mektupların verilmesi” başlıklı 104. Maddesinin 1. Fıkrasında “... Mektup alma ve gönderme hakkı kapsamında hükümlüler tarafından yazılan mektup, faks ve telgraflar, zarfı kapatılmaksızın bu işle görevlendirilen ikinci müdür başkanlığında, idare memuru ve yüksekokul mezunu 2 infaz ve koruma memuru tarafından oluşturulan mektup okuma komisyonuna iletilmek üzere güvenlik ve gözetim servisi personeline verilir. Yapılan incelemeden sonra gönderilmesinde sakınca görülmeyen mektuplar üzerine “görüldü” kaşesi vurulur, zarf içerisine konularak kapatılır ve postaneye teslim edilir.”

"Sakıncalı görülen mektuplar" başlıklı 105. Maddesinde;
"(1) Mektup okuma komisyonunca, mahalline gönderilmesi veya hükümlüye verilmesi sakıncalı görülen mektuplar, en geç yirmi dört saat içinde disiplin kuruluna verilir. Mektubun disiplin kurulu tarafından kısmen veya tamamen sakıncalı görülmesi hâlinde, mektup aslı çizilmeden veya yok edilmeden şikâyet ve itiraz süresinin sonuna kadar muhafaza edilir. Mektubun kısmen sakıncalı görülmesi hâlinde, aslı idarede tutularak fotokopisinde sakıncalı görülen kısımlar okunmayacak şekilde çizilerek disiplin kurulu kararı ile birlikte ilgilisine tebliğ edilir. Mektubun tamamının sakıncalı görülmesi hâlinde, sadece disiplin kurulu kararı tebliğ edilir. Tebliğ tarihinden itibaren infaz hâkimliğine başvuru için gereken süre beklenir. Bu süre içinde infaz hâkimliğine başvurulmamış ise disiplin kurulu kararı yerine getirilir. İnfaz hâkimliğine başvurulmuş ise infaz hâkimliği kararının tebliğinden itibaren itiraz süresi beklenir. İnfaz hâkimliği kararına itiraz edilmemiş ise bu karara göre, itiraz edilmiş ise mahkemenin kararına göre işlem yapılır.
(2) Hükümlüye yapılacak tebligatta, tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde infaz hâkimliğine şikâyet hakkının kullanılmaması veya infaz hâkimliği kararına karşı tebliğ tarihinden itibaren bir hafta içinde ağır ceza mahkemesine itiraz edilmemesi hâlinde, disiplin kurulu kararının kesinleşerek mektubun sakıncalı görülen kısımlarının okunmayacak şekilde çizilerek verileceği veya tamamı sakıncalı görülen mektubun verilmeyeceği bildirilir.
(3) Kısmen veya tamamen sakıncalı görülen mektuplar, iç hukuk veya uluslararası hukuk yollarına başvuru yapılması durumunda kullanılmak üzere idarece saklanır." hükümleri yer almaktadır.

Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü tarafından 10 Ekim 2016 tarihli yazısı ile dilekçe, mektup ve faksların UYAP sistemine taranması yönünde ceza infaz kurumlarına talimat gönderdiği, kurumlar tarafından denetime tabii olmayanlar hariç tüm gelen ve gönderilen mektuplar UYAP sistemine kayıt edilmektedir. Ancak bir hükümlü tarafından işlemin iptali ve yürütmenin durdurulması talebi doğrultusunda Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 14 Eylül 2020 tarih, 2020/403 YD itiraz no sayılı kararı ile yürütmenin durdurulmasına karar verilmiştir.
Kararda özetle; "tüm hükümlü ve tutukluların resmi makamlara veya savunması için avukatına verdiği kapalı zarf içindeki mektup ve fakslar hariç, diğer tüm faks ve dilekçelerin taranmak suretiyle UYAP sistemine kaydedilmesi gerektiği belirtildiğinden, tutuklu ve hükümlülerin yargısal süreçlerle hiçbir ilgisi olmayan kişisel verilerini de içerebilecek olan özel yazışmaları da sakıncalı olup olmadığına bakılmaksızın UYAP sistemine kaydedilecektir. Bu özel yazışmaların ne kadar süreyle sistemde saklı tutulacağı, bunların üçüncü kişilerin erişimine ve kullanımına açılıp açılmayacağı, infaz kurumu tarafından hangi mercilerle paylaşıp paylaşılmayacağı ve bunun nasıl olacağı hususlarında belirsizlik söz konusudur. Bu itibarla, dava konusu işlemin hükümlü ve tutuklular tarafından herhangi bir sakınca içermeyen, tamamen özel nitelikte olan veya önleyici, koruyucu önlemler açısından herhangi bir değer taşımayan, kişisel mahremiyet kapsamında bulunan mektup ve belgelerin süresiz şekilde elektronik ortama kaydedilmesi sonucunu doğuracak olan ve ayrıca söz konusu mektup ve belgelerin kaydı, muhafazası, erişimi ve imhası hususunda herhangi bir sınır ve koşul  getirmeyen dava konusu işlemin bu haliyle ve yönleriyle hukuka aykırı olduğu ve uygulaması halinde telafisi güç mağduriyetlere yol açabileceği sonucuna ulaşılmıştır." oy çokluğuyla karar verilmiştir.

Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü tarafından 19 Ocak 2021 tarihli yazısı ile de mektup ve faksların UYAP sistemine kaydedilmesi yeni bir uygulama getirilmiştir.
1. Resmî makamlara veya savunması için avukatına gönderilenler hariç olmak üzere terör ve örgütlü suçlardan barındırılan hükümlü ve tutukluların göndermek istedikleri veya kendilerine gelen mektup/faksların, adli suçlardan hükümlü ve tutukluların ise sadece kısmen veya tamamen sakıncalı olduğu değerlendirilen, adli ve disiplin soruşturma konusu olacak mektup/faksların UYAP sistemine kayıt edilmesi,
2. Mektuplar sadece mektup okuma komisyonu personeli tarafından görülecektir.
3. Sakıncalı olmayan gönderilerde Adli suçlarda 3 Yıl, terör ve örgütlü suçlarda 5 Yıl süre ile kayıt edilmesi akabinde silinmesi yönünde talimat verilmiştir.
Uygulama Danıştay'ın iptal edilmesi yönündeki soru işaretlerini gidermiş ancak yoğun bir bölüm olan mektup okuma komisyonunun iş yoğunluğunu artırmıştır.
adalet.tv / özel haber