10358,46%0,26
40,15% 0,22
47,03% 0,08
4336,36% 1,24
6897,23% 0,94
Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS), Türkiye’de akaryakıt sektöründe vergi kayıplarının önüne geçilmesi, kamu denetiminin artırılması ve şeffaf akaryakıt tüketiminin sağlanması amacıyla geliştirilen, araçlara monte edilen cihazlarla çalışan bir takip sistemidir. Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) koordinasyonunda yürütülen bu sistem, özellikle ticari araçlara yönelik uygulanmakta ve taşıt başına alınan yakıtın devlet tarafından bire bir izlenebilmesine olanak tanımaktadır.
Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’nin uygulanmasına ilişkin ilk resmi duyuru 2023 yılı sonunda yapılmış, sistemin 1 Ocak 2024 itibarıyla kademeli olarak hayata geçirileceği ilan edilmiştir. Bu kapsamda;
Ticari araç sahipleri,
Kamu kurumlarına ait araçlar,
Taşıma ve lojistik sektöründeki firmalar
yakıt alımlarında UTTS cihazlarının kullanımıyla yükümlü hale gelmiştir. Sistem sayesinde, bu araçlara yapılan akaryakıt satışları online olarak GİB sistemine bildirilmektedir.
UTTS’nin uygulamaya alınması sürecinde teknik eksiklikler, montaj yoğunluğu, taşıt sahiplerinin yeterince bilgilendirilmemesi ve cihaz tedarik süreçlerindeki aksamalar nedeniyle kamuoyunda sıkça dile getirilen “UTTS uzatıldı mı?” sorusu, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından da gündeme alınmıştır.
Resmi açıklamaya göre:
UTTS geçiş süresi 30 Haziran 2025 tarihine kadar uzatılmıştı.
Bu süre zarfında, UTTS cihazı takılmamış olan ticari taşıt sahiplerine ceza uygulanmayacak; ancak 2025 yılı itibarıyla sistemin tüm ticari araçlar için zorunlu hale geleceği vurgulanmıştır.
Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi, Türkiye'de akaryakıt piyasasında yaşanan çeşitli sorunlara çözüm olarak geliştirildi. Sistemin hedeflediği temel faydalar şunlardır:
Vergi Kaçakçılığıyla Mücadele: Sahte fatura ve kaçak akaryakıt satışının önüne geçilir.
Denetim Kolaylığı: Araç bazında akaryakıt tüketimi sistem üzerinden izlenebilir.
Kamu Zararının Önlenmesi: Gerçek dışı gider gösteriminin engellenmesi sağlanır.
Adil Rekabet: Kayıt dışı çalışan firmaların avantaj elde etmesi önlenir.
Veri Tabanlı Raporlama: Taşıt başına yıllık yakıt tüketimi analiz edilebilir.
UTTS’nin kapsadığı taşıtlar şunlardır:
Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi mükelleflerine ait ticari taşıtlar
Kamu kurumlarına ait tüm hizmet araçları
Akaryakıt harcaması devletten karşılanan özel sektör taşıtları
Belediye hizmet araçları ve taşeron firmaların araçları
Lojistik, nakliye, inşaat ve maden sektöründeki ticari araçlar
Bireysel araçlar şimdilik UTTS kapsamına alınmamış olsa da, sistemin yaygınlaştırılması gündemdedir.
UTTS uygulaması kapsamında, her ticari taşıta özel bir Taşıt Tanıma Birimi (TTB) takılır. Bu cihaz, plaka bilgisi ile eşleştirilir ve sadece tanımlı akaryakıt pompalarından yakıt alınmasını sağlar.
Kurulum süreci şu adımlardan oluşur:
Yetkili bayilerden cihaz temini
Cihazın araca takılması
Gelir İdaresi Başkanlığı sistemine kayıt
Akaryakıt istasyonlarının sistemle senkronize edilmesi
Tüm bu işlemler sonrası taşıt, sadece UTTS ile uyumlu akaryakıt istasyonlarından yakıt alabilir. Yakıt alımı sırasında araçla pompa arasında temassız veri aktarımı sağlanır.
Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenen kurallara göre UTTS yükümlülüğüne uymayanlara yönelik vergi usul kanunu kapsamında idari para cezaları uygulanabilecektir. Cihaz takmayan araç sahipleri, ticari yakıt giderlerini vergi matrahından düşemeyecek, bu da yüksek vergi ödemelerine yol açacaktır.
Ayrıca UTTS sistemi dışında gerçekleştirilen yakıt alımları resmi harcama olarak kabul edilmeyecektir.
1. UTTS bireysel araçlara da zorunlu mu olacak?
Hayır. Şu an yalnızca ticari araçlar ve kamu taşıtları için zorunludur. Bireysel araçlar için UTTS uygulaması gündemde değildir.
2. UTTS cihazları ücretli mi?
Cihaz maliyeti firmalara aittir. Bazı akaryakıt dağıtım firmaları kampanyalarla ücretsiz montaj sunabilmektedir.
3. UTTS ile yakıt sınırlaması var mı?
Sistem sadece alınan yakıtı kayıt altına alır. Ancak uzun vadede araçlara aylık/yıllık yakıt sınırlarının getirilmesi tartışılmaktadır.
2025 yılı itibarıyla Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS), Türkiye’nin vergi sistemini dijitalleştirme adımlarından biri olarak öne çıkmaktadır. Sistem sayesinde hem devletin vergi geliri artacak, hem de sektör içindeki rekabet daha adil hale gelecektir.
Uzatma kararı ile birlikte araç sahiplerinin sisteme uyum sağlaması için ek zaman tanınmış olsa da, 30 Haziran 2025 sonrası UTTS cihazı olmayan ticari araçların cezai yaptırımlarla karşılaşması kaçınılmaz olacaktır.
