Piromani - Öncelikle açıklamalara geçmeden kelime TDK karşılığına bakalım. TDK'da 'yangın çıkarma hastalığı' olarak açıklanmıştır. Kelime kökeni ise Fransızca'ya dayanır. Pyromane kelimesinden gelir ve kundakçı, yangın çıkarma hastası anlamına gelir.
Dürtü kontrol bozukluğu altında sınıflandırılır. Psikiyatrik bir hastalıktır. Bu kişilerde yangın çıkarmaya karşı önlenemez bir istek ve dürtü bulunur. Yangın çıkarma ve devamında meydana gelen olaylardan büyük zevk duyarlar. İzlerken adeta büyülenirler ve rahatlama hissederler. Peki yangın çıkardıktan sonra pişmanlık duyarlar mı? Yangın sonrası pişmanlık ve mutsuzluk hissetmezler.
Bu hastalığın çocukluk döneminde meydana gelen ateşli bir hastalık, travma gibi nedenlerle meydana gelebileceği düşünülmektedir. Bu rahatsızlık bulunan kişilerde yalnız piromani bulunması nadir görülür. Genellikle şiddete eğilim, madde ve alkol bağımlılığı da görülür. Çocukken okuldan veya evden kaçma, idrar kaçırma, düşük zeka seviyesi de piromani bulgusu olabilir.
Piromani, erkeklerde kadınlara oranla daha fazla görülür. Çocukluk döneminde belirlenen piromanide tedaviye yanıt daha iyidir.
Kundakçılık ve piromani farkı nedir
Kundaklama yapan lişi bu olayı bir kişiye, kuruma veya nesneye zarar verme, hırs, nefret gibi duygularla bir nedene bağlı gerçekleştirir. Bir isteğini yaptırma gibi nedenlerle yapılan kundaklama da tekrarlı yapma görülmez. Ama piromanide olay sürekli farklı yerlerde tekrar edilir. Yangını çıkaran kişinin bir sebebi, amacı yoktur. Ve yangından büyük bir rahatlama duyar.
Piromani belirtileri nelerdir
Yangın çıkarmak için önlenemez bir dürtü ve ardından gelen rahatlama
Yangın çıkarma için herhangi bir sebebinin olmaması
Farklı yerlerde yangın çıkarma
Günlük yaşantıda gergin ve mutsuz olması
Madde bağımlılığı
Piromani tanısı nasıl konur
Çok az kişide piromani görüldüğü biliniyor. Öncelikle kundaklama ve piromani farkını iyi yapılmış olması gerekir. Hekime başvuran kişinin hikayesi, geçirdiği ateşli hastalıklar, travma veya büyük b,r olayın varlığı sorgulanır. Piromani’ye spesifik bir test bulunmaz. Piromani, ruhsal bir hastalık kabul edilir. Ruhsal hastalıklarda kullanılan ‘Ruhsal Hastalıkların Sınıflandırılması Kılavuzu’ (DSM-5) bunun içinde kullanılır. Buradaki kriterler, hekimin kendi fikirleri ve klinik tablo uyuşuyorsa tanı konur.
Piromani hastalığında DSM-5 kriterleri
Yangın çıkarma davranışını daha iyi açıklayan davranış bozukluğu, antisosyal kişilik bozukluğu veya duygu durum bozukluğu gibi bir psikiyatrik durumun var olmaması
Birden çok yerde kasti olarak yangın çıkarmak
Yangın çıkarma eylemini gerçekleştirmeden önce gerginlik veya tahrik edilmişlik hissi yaşamak
Yangınla ilgili her şeyi aşırı merak uyandırıcı ve ilgi çekici bulmak (eşyalar, ekipmanlar, yangınla uğraşan meslekler gibi)
Yangın çıkarmanın, politik bir amacı olmaması, şiddet ve öfke ifadesi olarak kullanılmaması, birinin yaşam kalitesine etkisi bulunacak maddi-manevi bir amaç taşımaması ve yangın çıkarma anında herhangi bir madde veya akıl hastalığının etkisi altında olmamak
Yangın çıkardıktan veya çıkmış bir yangını izledikten sonra gelen rahatlama, keyif ve tatmin duygusu
Piromani tedavisi nasıl yapılır
Kesin bir tedavisi yoktur. Bilişsel davranışçı terapi, ilaç tedavisi, geçmişte yaşanılan travmaların çözülmesi ve tedavi edilmesi gibi yollara başvurulabilir.
