Japonya Cezaevleri: Disiplinin, Yalnızlığın ve Sessiz Reformun Hikayesi

Cezaevi Yapısı ve Yönetim

Japonya'daki cezaevleri, Adalet Bakanlığı'na bağlı Cezaevi İdaresi (Correction Bureau) tarafından yönetilmektedir. Ülkede yaklaşık 60 adet cezaevi bulunmaktadır. Bu cezaevleri; erkekler, kadınlar, gençler ve yabancılar için ayrı ayrı yapılandırılmıştır.

Cezaevleri genellikle şehir merkezlerinden uzakta, kırsal bölgelerde inşa edilmiştir. Bu, hem güvenlik hem de mahkûmların topluma izolasyonu açısından tercih edilmektedir.

Cezaevi türleri:

Ceza infaz kurumları (hapis cezalarının uygulandığı yerler)

Tutukevleri (yargı süreci devam edenler için)

Gençlik ıslah kurumları

Kadın cezaevleri

Mahkûm Profili ve Suç Türleri

Japonya’da suç oranı düşük olmasına rağmen, cezaevinde kalan kişilerin sayısı 45.000 civarındadır. Son yıllarda yaşlı mahkûm sayısında dikkat çekici bir artış gözlemlenmektedir. Bu durum, yaşlıların ekonomik sebeplerle küçük suçlar işleyip hapse girmeyi bir “barınma” biçimi olarak görmesinden kaynaklanmaktadır.

Yaygın suç türleri:

Mağaza hırsızlığı (özellikle yaşlılarda)

Ekonomik suçlar

Uyuşturucu kullanımı

Şiddet suçları (görece az)

Yabancı mahkûm oranı diğer Asya ülkelerine göre düşüktür; ancak bu grup için özel cezaevi bölümleri oluşturulmuştur.

Cezaevi Disiplini: Askerî Bir Düzen

Japonya cezaevlerinde mahkûmlar, neredeyse askerî bir disiplinle günlük rutinlerini uygular. Kurallar son derece katı, programlar ise dakikalarla sınırlıdır.

Günlük program 06.30’da başlar ve 21.00’de sona erer.

Mahkûmlar, özel üniformalar giyer.

Konuşmak, sadece izin verilen zamanlarda mümkündür.

Koğuşlar son derece düzenli, temiz ve sade tasarlanmıştır.

Emir-komuta zincirine dayalı bir sistem uygulanır.

Bu sistem, mahkûm üzerinde “kendi düzenini kurma” becerisini baskılayabilirken, dış dünyaya yeniden entegrasyon sürecinde sorunlar yaratabiliyor.

Zorunlu Çalışma Sistemi

Japonya cezaevlerinde çalışmak zorunludur. Mahkûmlar, çoğunlukla üretime yönelik işlerde görevlendirilir: tekstil, marangozluk, paketleme, montaj gibi alanlarda.

Haftanın 6 günü çalışmak zorunludur.

Ücretler son derece düşüktür (aylık 30-50 dolar arası).

Kazanılan paranın büyük bölümü cezaevi tarafından tutulur.

Mahkûmlar, çalışırken sessiz kalmak zorundadır.

Bu sistem, “boş kalmama” ilkesine dayalıdır. Ancak bu uygulama, mahkûmlar üzerinde psikolojik bir baskı unsuru olarak da değerlendirilmektedir.

Mahkûmların Hakları ve Sınırlamaları

Japonya cezaevlerinde mahkûmların hakları, birçok Batı ülkesine kıyasla daha sınırlıdır.

Aile görüşmeleri kısıtlıdır.

Mektuplaşmalar sıkı şekilde denetlenir.

Dış dünyadan kitap ve gazete alma hakkı sınırlıdır.

Telefon görüşmeleri çok nadirdir.

Buna karşılık, cezaevlerinde şiddet ve isyan olayları oldukça azdır. Bu, sistemin güvenliğine değil; daha çok mahkûmların bastırılmışlığından kaynaklandığı şeklinde yorumlanmaktadır.

Rehabilitasyon ve Eğitim Olanakları

Japonya cezaevleri, dışarıdan katı gibi görünse de, içeride belirli ölçülerde rehabilitasyon çalışmaları da yürütülmektedir:

Mahkûmlar için temel eğitim (okuryazarlık kursları)

Psikolojik danışmanlık ve grup terapileri

Tekrarlayan suçlular için özel rehabilitasyon programları

Mesleki kurslar (bilgisayar, tarım, marangozluk)

Ancak bu programlara katılım isteğe bağlı değil, çoğu zaman zorunludur. Bu da bireysel gelişim yerine itaat temelli bir sistem algısı yaratmaktadır.

Yaşlı Mahkûmlar: Sessiz Bir Kriz

Japonya’nın cezaevleri, giderek yaşlanan bir nüfusa sahip. Özellikle 65 yaş üstü mahkûm oranı ciddi bir artış göstermekte. Bu durumun en büyük nedeni:

Sosyal izolasyon

Emeklilik sonrası maddi yetersizlik

Devletten yeterli sosyal destek alınamaması

Yaşlı mahkûmlar, tekrar tekrar suç işleyerek “hapis hayatını” bir tür sosyal bakım modeli olarak kullanıyor. Bu durum, cezaevi sistemini sosyal hizmet yükümlülüğü altına sokuyor.

Cezaevinden Topluma Dönüş: Zor Bir Geçiş

Japonya’da cezasını tamamlayan bireyler için topluma yeniden entegre olma süreci oldukça zorlayıcıdır. Toplumun mahkûmlara bakış açısı mesafelidir ve birçok eski mahkûm:

İş bulmakta zorlanır.

Aile ve sosyal çevresinden destek alamaz.

Tekrar suç işlemeye eğilimli hale gelir.

Bu nedenle Japonya hükümeti, 2020'li yıllarda “post-prison support (ceza sonrası destek)” projelerine yatırım yapmaya başlamıştır.

Sonuç olarak;

Japonya cezaevi sistemi, yüksek disiplin, düşük suç oranı ve güvenli yapısı ile dışarıdan bakıldığında örnek gösterilse de, içeride bireyin bastırılması, özgürlüğün tamamen sınırlandırılması gibi eleştirilerle karşı karşıyadır. Rehabilitasyondan çok, düzene uyum sağlama üzerine kurulu bir yapı vardır.

Giderek yaşlanan nüfus ve sosyal sistemin yetersizlikleri, cezaevlerini adeta bir “sosyal bakım merkezi” haline getirmekte. Japonya için, modernleşmenin ve robot teknolojisinin gölgesinde kalan bu sessiz cezaevi krizini çözmek, 21. yüzyılın adalet anlayışıyla yüzleşmek anlamına geliyor.