İş akdinin kim tarafından ve hangi sebeple feshedildiği, ileride ortaya çıkacak olup talep edilebilecek olan kalemlerin takdirinde önemlidir. Şayet işveren işçinin iş akdini haklı sebep nedeniyle feshederse; işçinin kıdem ve ihbar tazminatı ve işe iade gibi taleplerde bulunması mümkün değildir. Hangi hallerin haklı nedenle fesih sayılacağı İş Kanunu’nda düzenlenmiştir. İş bu kanunun 25. Maddesinde haklı nedenle fesih halleri dört başlık altında toplanmıştır.
Bunlar ise:
1- Sağlık Sebepleri
- İşçinin derli toplu olmayan yaşamı, içkiye düşkünlüğü veya kendi kastından dolayı meydana gelebilecek hastalanması veya sakatlanması veya bu nedenlerden dolayı art arda 3 iş günü veya bir ayda 5 iş gününden fazla devamsızlık yapması işveren için haklı nedenle fesih hallerindendir. Bununla birlikte belirtilmelidir ki işçi bu haller dışında kusuru ve kastı olmaksızın hastalığı veya gebe kalması nedeniyle iş akdinin fesih edilebilmesi için devamsızlığın daha uzun süreli olması aranır.
- Aynı zamanda işçinin tedavi edilemeyecek bir hastalığa tutulmuş olması, işyerinde çalışmasına engel olması ve bu durumun Sağlık kuruluşları tarafından tespit edilmesi halinde iş verenin haklı nedenle fesih hakkı vardır.
2- Ahlak ve İyi Niyet Kuralların Uymayan Haller ve Benzerleri
Kanun koyucu burada sınırlı bir sayım yoluna gitmemiştir. Birkaç örnek vererek bu minvaldeki davranışların haklı nedenle fesih sayılacağını değinmiş.
Sınırlı sayıda olmayan örnekler şöyledir:
- Taraflar arasında iş akdi kurulurken, işçi işveren için sözleşmenin esaslı unsurlarından birisinin kendisinde bulunmadığı halde bulunduğunu taahhüt etmesi veya gerçek dışında bilgiler vererek işvereni yanıltması. Bu durumda işçi işvereni yanıltmış sayılmaktadır.
- İşçi, işverenin ailesinin veya işverenin kendisin şeref ve namusuna dokunacak sözler söylemiş olması veya işveren hakkında asılsız isnatlarda bulunmuş olması.
- İşçinin, işverenin bir başka işçisine cinsel taciz niteliğinde bir harekette bulunmuş olması. Burada önemli olan cinsel tacizin iş yeri sınırlarında yapılıp yapılmaması değildir. İş yeri dışında da yapılmış olsa işveren bakımından haklı nedenle fesih hakkı doğar.
- İşveren işçinin iş sözleşmesini, kendisine, vekiline veya ailesi üyelerinden birine veya işverenin bir başka işçisine sataşması, cinsel tacizde bulunması veya işyerinde alkollü içki içmesi, uyuşturucu madde kullanması ya da işyerine sarhoş veya uyuşturucu madde etkisinde gelmesi.
- İşçinin sadakat ve dürüstlük kurallarına uymayarak işverenin güvenini kötüye kullanması, hırsızlık yapması.
- İşçinin iş yerinde cezası ertelenemeyen veya hapiste yatması gereken bir suç işlemiş olması.
- İşçinin işe haklı bir nedeni olmaksızın devam etmemesi. Bunun süreleri kanunda şöyle belirlenmiştir: Ardı ardına iki iş günü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü yahut bir ayda üç iş günü işine devam etmemesi.
- İşçinin kendisine daha önce uyarıda bulunulmuş olmasına rağmen yapmakla yükümlü olduğu ödevlerini ısrarla yerine getirmemesi.
- İşçinin iş güvenliğini kendi isteği veya savsaması nedeniyle tehlikeye düşürmesi ve işverenin iş aletlerine kanunda öngörülen şekilde zarar vermesi.
3- Zorlayıcı Sebepler
İşçiden kaynaklanıp, işçinin bir haftadan uzun süre işe gelmesine engel olan sebepler zorlayıcı sebeplerdir ve işvereni haklı nedenle fesih hakkı verir. Burada işçinin kusurlu olması aranmaz. Örneğin sokağa çıkma yasağı nedeniyle işçinin iş yerine bir haftadan uzun süre devam edemeyişi, her ne kadar işçinin kusuru olmaksızın meydana gelmiş olsa da işveren bakımından haklı nedenle fesih nedenidir.
4- İşçinin Tutuklanması veya Göz Altına Alınması
İşçinin bu nedenler yüzünden yapmış olduğu devamsızlık İş Kanunu .17’de öngörülen süreleri aştığı takdirde işveren bakımından haklı nedenle fesih hakkı doğar.
adalet.tv / hukuk servisi
