14183,40%-0,38
42,91% 0,17
50,50% -0,24
6269,36% 1,61
10086,69% 1,00
Ortak hukuk (common law) sisteminin beşiği olan bu ülke, yargı bağımsızlığı, hukuk devleti ilkeleri ve adil yargılanma hakkı konusunda uluslararası standartların ötesinde bir geçmişe sahiptir. Günümüzde birçok ülkenin hukuk yapısını şekillendiren İngiltere yargı modeli, hem tarihi mirası hem de çağdaş reformlarıyla dikkat çekiyor.
Peki, İngiltere’nin adalet sistemi nasıl işler? Mahkemeler nasıl yapılandırılmıştır? Hangi prensiplere dayanır ve neden bu kadar etkilidir? İşte İngiltere'nin yargı sistemiyle ilgili kapsamlı bir inceleme.
İngiltere’de uygulanan hukuk sistemi “common law” olarak adlandırılır. Bu sistemin en ayırt edici özelliği, mahkeme kararlarının bağlayıcı olmasıdır. Yani geçmişte verilen yargı kararları, gelecekteki benzer davalar için bir referans niteliği taşır. Bu yapı, hukukta istikrar ve öngörülebilirlik sağlar.
Common law’un temelinde hâkimlerin verdiği kararlar ve bu kararların oluşturduğu içtihatlar bulunur. Yasalarla birlikte yürütülen bu sistem, hem esneklik sağlar hem de toplumsal değişimlere uyum gösterme yeteneğini artırır.
İngiltere adalet sisteminde yargı bağımsızlığı kutsaldır. Yargıçlar, siyasi otoriteden tamamen bağımsız şekilde görev yaparlar. Hiçbir hükümet yetkilisi ya da dış müdahale, mahkeme kararlarını etkileyemez. Bu yapı, adil yargılanma hakkının temel güvencelerinden biridir.
Yargıçların görev süreleri genellikle ömür boyudur. Bu durum, onların baskı altında kalmadan karar vermelerini sağlar. Ayrıca yargıçlar yalnızca görevlerini kötüye kullandıkları ya da ciddi bir etik ihlal yaptıkları durumlarda görevden alınabilirler.
İngiltere’deki yargı sistemi, farklı düzeylerdeki mahkemelerin organize bir şekilde çalıştığı, hiyerarşik bir yapıya sahiptir. Temel olarak üç ana mahkeme düzeyi vardır:
Magistrates’ Courts (Sulh Ceza Mahkemeleri): Genellikle daha küçük suçlar ve bazı sivil davalara bakar. Bu mahkemelerde çoğu zaman halktan seçilen gönüllü hâkimler görev yapar.
Crown Court (Ağır Ceza Mahkemesi): Ciddi ceza davaları burada görülür. Jüri sistemi aktif olarak kullanılır. Hâkimler, jüri üyeleriyle birlikte karar sürecini yürütür.
High Court ve Court of Appeal (Yüksek Mahkeme ve Temyiz Mahkemesi): Daha karmaşık hukuk ve ceza davalarına bakar. Aynı zamanda alt mahkemelerin kararlarına yapılan itirazları değerlendirir.
En üst düzeyde ise Supreme Court (Yüksek Mahkeme) bulunur. Bu mahkeme, ülkenin en yüksek yargı merciidir ve yalnızca istisnai davalara bakar.
İngiltere yargı sisteminde jüri uygulaması, demokratik katılımın önemli bir parçasıdır. Ciddi ceza davalarında 12 kişilik bir jüri heyeti, sanığın suçlu olup olmadığına karar verir. Bu sistem, halkın adalet sürecine doğrudan katılımını sağlar ve kararların tek taraflı verilmesini engeller.
Jüri üyeleri, rastgele seçilir ve davaya dair tüm detayları dinledikten sonra kendi kanaatleri doğrultusunda karar verir. Bu karar, mahkeme sürecinin en kritik aşamalarından biridir.
İngiltere adalet sistemi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne bağlıdır. Bu nedenle, bireylerin adil yargılanma hakkı, özel yaşamın gizliliği, ifade özgürlüğü ve mülkiyet hakkı gibi temel haklar büyük titizlikle korunur.
Ayrıca, devletin hukuka bağlılığı esastır. Yani hiçbir birey ya da kurum, hukukun üstünde değildir. Bu anlayış, halkın adalete olan güvenini artırır ve toplumsal barışı destekler.
İngiltere'de hâkim ve avukat olmak ciddi bir eğitim ve deneyim gerektirir. Hukuk eğitimi alan bireyler, ya barrister (duruşmalara giren avukat) ya da solicitor (danışmanlık yapan avukat) olabilirler. Bu iki meslek kolu, farklı alanlarda uzmanlaşmayı sağlar ve adaletin her yönüyle işleyişine katkıda bulunur.
Yargıçlar genellikle deneyimli avukatlardan seçilir. Uzun yıllar boyunca gösterdikleri profesyonellik ve hukuki yeterlilik, onları yargı koltuğuna taşır. Bu sayede yargı sisteminde yüksek kalite ve bilgi birikimi sağlanır.
İngiltere yargı sistemi, dijitalleşme konusunda da öncüdür. Özellikle pandemi sonrası dönemde, çevrim içi duruşmalar, e-dosya sistemleri ve dijital belge sunumu gibi uygulamalar hızla yaygınlaşmıştır. Bu sayede hem zaman hem de kaynak açısından ciddi tasarruf sağlanmakta, adalet süreci daha erişilebilir hale gelmektedir.
Dijital adalet uygulamaları, özellikle küçük işletmeler ve bireyler için yargıya erişimi kolaylaştırmakta, sistemin verimliliğini artırmaktadır.
İngiltere adalet sistemi, yüzyıllar boyunca gelişmiş, evrensel hukuk değerlerini temel alan bir yapı sunar. Yargı bağımsızlığı, kamu katılımı, içtihat sisteminin sağlamlığı ve teknolojik adaptasyonu sayesinde dünya çapında örnek gösterilen bir model oluşturur.
Birey haklarının korunması, hukukun üstünlüğünün tesisi ve adaletin gecikmeden sağlanması açısından İngiltere’nin yargı sistemi, çağdaş dünyada önemli bir referans noktası olmaya devam etmektedir.
