1976 yılında ilk ticari uçuşunu gerçekleştiren Concorde, havacılık tarihine adını altın harflerle yazdırdı. Londra – New York arasını 3 saatte alabilen bu süpersonik yolcu uçağı, yıllarca “zamanın ötesinde” bir mühendislik harikası olarak göklere hükmetti. Ancak 2003 yılında tüm filosu emekliye ayrıldı. Peki, neden? İşte Concorde’un iptal edilmesine yol açan teknik, ekonomik ve siyasi gerçekler…
Hızlıydı, Ama Pahalıydı
Concorde, Mach 2 (yaklaşık 2.180 km/s) hıza ulaşabilen ve ses hızını aşan ilk ve tek uzun soluklu ticari uçaklardan biriydi. Ancak bu olağanüstü hız, yüksek yakıt tüketimi ve bakım maliyetleriyle geldi. Uçuş başına düşen yakıt tüketimi, sıradan yolcu uçaklarının 3-4 katıydı. Bu da bilet fiyatlarını astronomik seviyelere çıkardı.
Concorde ile New York – Londra arasında gidiş dönüş bileti 10.000 doların üzerindeydi. Bu nedenle sadece çok zengin iş insanları ve devlet yetkilileri tarafından tercih edilebildi.
2000 Yılındaki Kazanın Gölgesi
25 Temmuz 2000 tarihinde Paris’ten New York’a gitmek üzere havalanan bir Concorde, kalkıştan hemen sonra yere çakıldı. Kazada 113 kişi hayatını kaybetti. Olayın nedeni, pistte bulunan bir metal parçasının Concorde’un lastiğini patlatması ve çıkan parçaların yakıt tankına zarar vermesi olarak belirlendi.
Kaza sonrası tüm Concorde uçakları yere indirildi. Teknik iyileştirmeler yapılsa da, kamuoyundaki güven ciddi şekilde sarsıldı. Yolcu talebi daha da azaldı.
Gürültü ve Çevresel Sorunlar
Concorde’un en büyük sorunlarından biri de “sonik patlama”ydı. Ses hızını aşarken meydana gelen bu yüksek sesli patlama, şehirler üzerinde uçmasını yasakladı. Bu nedenle Concorde sadece okyanus üzeri rotalarda kullanılabiliyordu.
Ayrıca motorları çok gürültülüydü ve karbon salımı oldukça yüksekti. Bugünkü çevre standartlarıyla kıyaslandığında, Concorde'un çevreye zararı oldukça fazlaydı.
İş Modeli Sürdürülebilir Değildi
British Airways ve Air France, Concorde’u sadece prestij için kullanıyordu. Operasyonel olarak zarar eden bu uçuşlar, şirketler için birer reklam aracı gibiydi. Ancak 11 Eylül 2001 terör saldırılarının ardından havacılık sektörü derin bir kriz yaşadı. Zaten zarar eden süpersonik uçuşlar, artık ekonomik olarak savunulamaz hale geldi.
2003 yılında her iki şirket de Concorde filosunu sessizce emekliye ayırdı. Süpersonik ticari uçuşlara o tarihten bu yana ara verilmiş durumda.
Yeniden Dönüş Mümkün mü?
Bugün Boom Supersonic, NASA ve diğer havacılık firmaları süpersonik uçuşları yeniden başlatmak için çalışıyor. Ancak bu sefer öncelikli hedefler daha farklı: düşük gürültü, düşük karbon salımı ve daha uygun maliyetli uçuşlar.
Concorde, teknolojik olarak bir devrimdi ama zamanının çok ilerisindeydi. O zamanın şartlarında sürdürülebilir olmayan bu uçak, hem teknik hem de ekonomik nedenlerle tarihe karıştı.
Özetle Concorde’un İptal Nedenleri:
Yüksek yakıt ve bakım maliyetleri
Kısıtlı yolcu kapasitesi ve düşük kârlılık
2000 yılındaki ölümcül kazanın yarattığı güven kaybı
Yüksek gürültü ve çevresel etkiler
11 Eylül sonrası havacılık krizinin ekonomik etkisi
Bugün bile birçok havacılık tutkunu için Concorde, gökyüzünde eksik olan bir yıldız gibi anılıyor. Ancak yeni nesil süpersonik uçaklar, bu efsaneyi çok daha çevreci ve ulaşılabilir bir formda geri getirmeye hazırlanıyor.
