ADALET SİSTEMİNDE SESLİ VE GÖRÜNTÜLÜ BİLİŞİM SİSTEMİ (SEGBİS)
Soruşturma ve kovuşturma aşamasında Cumhuriyet savcısı, hâkim veya mahkemece dinlenilmesine gerek görülen kişilerin Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi kullanılarak dinlenilmesi, kayda alınması ve kayıtların saklanmasını ile yargının hızlı bir şekilde karar vermesinde etkili bir yol almaktadır.
Tutuklu bulunan kişi tutuklu bulunduğu kurumdan farklı ildeki savcılık ifadesi veya mahkemeye sesli ve görüntülü bilişim sistemi ile bağlanarak katılımı sağlanmaktadır.
Segbis sisteminin faydaları?
-Zamandan tasarruf
-Hızlı yargılama
-Farklı il ve ilçe yargı mercilerinde mevcutlu hazır edilme zorunluluğu kaldırıldığı,
-Hükümlü ve tutukluların farklı illerdeki duruşmaya katılması durumundaki sevk işlemlerinin azaltılması akabinde oluşabilecek kaza, arıza veya yangın gibi olumsuz olayların meydana gelmemesi,
-Mahkeme sevklerinde oluşabilecek firar ve firara teşebbüs eylemlerinin yaşanmamasına,
-Segbis sistemi ile jandarma ve ceza infaz kurumlarının iş yükü azaltılmış, ayrıca sevk maliyetlerinin azaltılması ile kamu yararı sağlanmıştır.
-Segbis sistemi adalet sisteminin hızlı ve etkili bir şekilde karar vermesi açısından büyük öneme sahip bir sistemdir. 2012 yılında uygulamaya başlamış halen git gide işlevselliğini arttırarak devam etmektedir.
Son zamanlarda Covid-19 salgını nedeniyle alınan tedbirler kapsamında hükümlü ve tutukluların adliyede hazır edilmeyerek segbis sistemi ile duruşmalara katılmaları ayrı bir kolaylığın yanı sıra hükümlü/tutuklunun virüsün bulaşma riskinden de korumaktadır. Ancak şu an kurumlardaki sistemlerin mevcut artan talep sonrasında yetersiz kaldığı da ayrı bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır.
CEZA MUHAKEMESİNDE SES VE GÖRÜNTÜ BİLİŞİM SİSTEMİNİN KULLANILMASI HAKKINDA YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM:
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç ve kapsam
MADDE 1 - (1) Bu Yönetmeliğin amacı, soruşturma ve kovuşturma aşamasında Cumhuriyet savcısı, hâkim veya mahkemece dinlenilmesine gerek görülen kişilerin Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi kullanılarak dinlenilmesi, kayda alınması, saklanması ile bunun için gerekli teknik altyapının kurulmasına ilişkin esas ve usulleri düzenlemektir.
Dayanak:
MADDE 2 - (1) Bu Yönetmelik, 04 Aralık 2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu, 03 Temmuz 2005 tarihli ve 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu ve 27 Aralık 2007 tarihli ve 5726 sayılı Tanık Koruma Kanununa dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar ve kısaltmalar:
MADDE 3 - (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakanlık: Adalet Bakanlığını,
b) Bilişim sistemi: Bilgisayar, çevre birimleri, iletişim altyapısı ve programlardan oluşan veri işleme, saklama ve iletmeye yönelik sistemi,
c) SEGBİS: UYAP Bilişim Sisteminde ses ve görüntünün aynı anda elektronik ortamda iletildiği, kaydedildiği ve saklandığı Ses ve Görüntü Bilişim Sistemini,
ç) SEGBİS yazılımı: UYAP Bilişim Sisteminde SEGBİS’in gerçekleştirilmesi için geliştirilen yazılımı,
ç) Talep eden makam: SEGBİS ile dinlemeyi talep eden Cumhuriyet savcılığı, hâkim ve mahkemeyi,
d) Talep edilen makam: SEGBİS ile dinleme talep edilen Cumhuriyet savcılığı, hâkim ve mahkemeyi,
e) UYAP Bilişim Sistemi: Adalet hizmetlerinin elektronik ortamda yürütülmesi amacıyla oluşturulan bilişim sistemini, ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM:
Teknik Esaslar:
Sistem için gerekli standartlar
MADDE 4 - (1) Görüntü ile sesin aynı anda güvenli bir şekilde iletilebilmesi ve kaydedilebilmesi gerekir.
(2) Görüntü, ilgilinin yüz ifadelerini, vücut hareketlerini, tavır ve davranışlarını gözlemlemeye; ses, ilgilinin duygularını anlamaya ve söylediklerini anlaşılır şekilde dinlemeye imkân verecek nitelikte olur.
(3) Bilgi, belge ve delillerin elektronik ortamda anında iletilebilmesi gerekir.
Sistemin kurulması
MADDE 5 - (1) Bakanlık, UYAP Bilişim Sistemi kapsamında SEGBİS’i kurar, işletir, geliştirir, bakım ve idamesini sağlar.
Kayıtların saklanması
MADDE 6 - (1) SEGBİS ile elde edilen kayıtlar, nitelikli elektronik imza ile imzalanarak güvenli bir şekilde talep eden makam tarafından saklanır.
Yazılı tutanağa dönüştürme
MADDE 7 - (1) SEGBİS ile elde edilen kayıtlar, ilgili mevzuatta öngörülen usule göre UYAP Bilişim Sisteminde yazılı tutanağa dönüştürülüp, elektronik imza ile imzalanır. Yazılı tutanağa dönüştürme işlemleri için yazılım veya donanım araçları kullanılabilir.
(2) Bu kayıtların tutanağa dönüştürülmesi işlemi; soruşturma aşamasında soruşturmayı yürüten Cumhuriyet başsavcılığı veya hâkim tarafından, kovuşturma aşamasında ise esas mahkemesince yapılır.
Kayıtların taraflara verilmesi ve izlenmesi
MADDE 8 - (1) Ses ve görüntü kayıtları taraflara verilmez ancak yazılı tutanağa dönüştürülen kayıtlar kanunlarda öngörülen şartlara uygun olarak verilebilir.
(2) Talep veya itiraz halinde ses ve görüntü kayıtları, kanunlarda öngörülen şartlara uygun olarak soruşturma ve kovuşturma makamı gözetiminde ilgilisine izletilebilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM:
Ses ve Görüntü Bilişim Sisteminin Kullanılacağı Durumlar:
Soruşturma veya kovuşturma işlemlerinin kayda alınması
MADDE 9 - (1) Görüntülü ve sesli iletişim tekniğinin kullanılması olanağının varlığı hâlinde, kanunlardaki usul ve esaslar dairesinde, soruşturma veya kovuşturma aşamasında yapılan her türlü işlem SEGBİS ile kayda alınır.
(2) Ancak;
a) Mağdur çocukların,
b) Duruşmaya getirilmesi mümkün olmayan ve tanıklığı maddi gerçeğin ortaya çıkarılması açısından zorunlu olan kişilerin, tanıklığında bu kayıt zorunludur.
Kimliği saklı tutulan tanıkların dinlenilmesi
MADDE 10 - (1) Bu Yönetmelik hükümleri, Tanık Koruma Kanunu ile 11 Kasım 2008 tarihli ve 27051 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Cumhuriyet Başsavcılıkları ve Mahkemelerce Alınacak Tanık Koruma Tedbirlerine İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik hükümlerine aykırı olmamak şartıyla kimliği saklı tutulan tanıkların dinlenilmesinde de uygulanır.
(2) Kimliği saklı tutulan tanıklar SEGBİS ile uzaktan dinlenebilir. Bu dinleme sırasında kimliği saklı tutulan tanığın bulunduğu yer yetkili Cumhuriyet savcısı veya hâkimi hazır bulunur.
Uluslararası karşılıklı adli yardımlaşma işlemlerinde kullanılması
MADDE 11 - (1) Uluslararası karşılıklı adli yardımlaşma çerçevesinde SEGBİS kullanılabilir.
(2) Dinlemenin ne şekilde tertip edileceği ve ücret konusu taraflar arasındaki mutabakatla sağlanır.
(3) SEGBİS ile adli yardımlaşma talepleri sesli ve görüntülü iletişim tekniğinin uygulanması talebi örneği doldurularak Bakanlık aracılığıyla gerçekleştirilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM:
Usul Hükümleri:
Huzurda bulunanlar
MADDE 12 - (1) Huzurda bulunanların dinlenmesinde 9 uncu madde hükümleri uygulanır.
Huzurda bulunamayanlar
MADDE 13 - (1) Soruşturma ve kovuşturma aşamasında talep eden makam tarafından kabul edilen mazeretleri nedeniyle hazır bulunamayan kişi SEGBİS ile dinlenebileceği gibi SEGBİS üzerinden duruşmalara da katılabilir.
(2) Talep eden makam, dinleme yapacağı kişinin kimlik bilgilerini, dinleme zamanını ve dinleme için yapılması gereken hazırlıkları ilgili kolluk birimine bildirir. İlgili kolluk birimi, yeterli sayıda kolluk görevlisinin dinleme işlemi sırasında hazır bulunmasını sağlar.
(3) İlgili kolluk görevlisi, ikinci fıkrada belirtilen talimatlar doğrultusunda, dinlenecek kişiyi, dinlemenin yapılacağı yerde hazır eder.
(4) Talep eden makam ayrıca belirtmediği sürece, dinlenecek kişinin dinleme talebinde belirtilen kişi olduğuna dair bir tutanak, kolluk görevlisince düzenlenir ve imzalanır.
Ceza infaz kurumunda bulunanlar:
MADDE 14 - (1) Teknik altyapının hazır olması durumunda ceza infaz kurumunda bulunan kişi SEGBİS ile dinlenebileceği gibi, SEGBİS üzerinden duruşmalara da katılabilir.
(2) Talep eden makam, dinleme yapacağı kişinin kimlik bilgilerini, dinleme zamanını ve dinleme için yapılması gereken hazırlıkları ilgili ceza infaz kurumu yönetimine bildirir.
(3) İlgili ceza infaz kurumu görevlisi, ikinci fıkrada belirtilen talimatlar doğrultusunda, dinlenecek kişiyi, dinleme odasında hazır eder.
(4) Talep eden makam ayrıca belirtmediği sürece, dinlenecek kişinin dinleme talebinde belirtilen kişi olduğuna dair bir tutanak, ceza infaz kurumu görevlisince düzenlenir ve imzalanır.
Tedavi kurumlarında bulunanlar:
MADDE 15 - (1) Soruşturma ve kovuşturma aşamasında tedavi kurumlarında bulunan kişi SEGBİS ile dinlenebileceği gibi SEGBİS üzerinden duruşmalara da katılabilir.
(2) Talep eden makam, dinleme yapacağı kişinin kimlik bilgilerini, dinleme zamanını ve dinleme için yapılması gereken hazırlıkları ilgili tedavi kurumu yönetimine ve kolluk birimine bildirir. İlgili kolluk birimi, yeterli sayıda kolluk görevlisinin dinleme işlemi sırasında hazır bulunmasını sağlar.
(3) İlgili kolluk görevlisi, ikinci fıkrada belirtilen talimatlar doğrultusunda, dinlenecek kişiyi, dinleme odasında hazır eder.
(4) Talep eden makam ayrıca belirtmediği sürece, dinlenecek kişinin dinleme talebinde belirtilen kişi olduğuna dair bir tutanak, kolluk görevlisince düzenlenir ve imzalanır.
Yargı çevresi dışında bulunanlar:
MADDE 16 - (1) Talep eden makam, SEGBİS kullanmak suretiyle dinleyeceği kişileri, bu kişilere ait adres ve kimlik bilgileri ile varsa isnat olunan suçu ya da olayı, dinleme için yapılması gereken hazırlıkları talep edilen makama bildirir.
(2) Talep edilen makam talep doğrultusunda, dinlenecek kişinin dinleme odasında hazır edilmesini, bu kişinin dinleme talebinde belirtilen kişi olduğuna dair bir tutanak düzenlenmesini sağlar.
(3) Talep eden makam ayrıca belirtmediği sürece, dinlemeden önce dinlenecek kişinin kimliği, adliyelerde yazı işleri müdürü veya hâkim tarafından görevlendirilecek personel marifetiyle tespit edilir.
Yakalama halinde dinleme:
MADDE 17 - (1) Hâkim veya mahkeme tarafından verilen yakalama emri üzerine soruşturma veya kovuşturma evresinde yakalanan kişi, derhal yetkili hâkim veya mahkeme önüne çıkarılır. Şayet çıkarılamıyorsa;
a) Yakalamanın yapıldığı yer Cumhuriyet başsavcılığı, işin niteliğine göre yakalamayı talep eden ya da yakalama kararını veren makam ile irtibata geçer.
b) İrtibata geçilen makamın uygun görmesi halinde yakalanan şahıs, SEGBİS ile dinlenilmesi için hazır edilir. Yakalamanın yapıldığı yerde SEGBİS yoksa bu sistemin bulunduğu ve kullanıma hazır olduğu en yakın yer Cumhuriyet başsavcılığı veya mahkemesine götürülür.
c) En geç yirmi dört saat içinde bu işlemler yapılamıyorsa, aynı süre içinde en yakın sulh ceza hâkimi önüne çıkarılır; serbest bırakılmadığı takdirde, yetkili hâkim veya mahkemeye en kısa zamanda gönderilmek üzere tutuklanır.
(2) Birinci fıkraya göre tutuklanan kişi, işin niteliğine göre yetkili Cumhuriyet savcısı, hâkim veya mahkemece uygun görülmesi halinde SEGBİS’in kullanılması suretiyle de dinlenebilir.
Dinleme sırasında hazır bulunacaklar:
MADDE 18 - (1) Dinleme sırasında dinlenecek kişinin bulunduğu yerde Cumhuriyet savcısı veya hâkimin hazır bulunması, talep eden makamın isteğine bağlıdır.
Dinlenecek kişiye bilgi verme:
MADDE 19 - (1) İlgililere görüntü ve ses kaydının yapılacağı konusunda bilgi verilir.
Diğer usuli işlemler:
MADDE 20 - (1) Kimlik tespitine ilişkin tutanak zorunluluk nedeniyle haricen tutulmuş ise taranıp, aslı ile aynı olduğuna dair ibare eklenerek, yine elektronik imza ile imzalanmak suretiyle dinleme talep eden makama, UYAP Bilişim Sistemi üzerinden gönderilir.
(2) Belge asılları mahallinde saklanır.
BEŞİNCİ BÖLÜM:
Çeşitli ve Son Hükümler:
SEGBİS’in kullanılabileceği diğer alanlar
MADDE 21 - (1) SEGBİS, Yargıtay, Bölge Adliye Mahkemeleri dâhil kanun yolu makamlarınca ve Ceza Muhakemesi Kanununun uygulandığı durumlarda da kullanılabilir.
Kayıtların kanun yolu makamlarına gönderilmesi:
MADDE 22 - (1) Kanun yollarına müracaat halinde ses ve görüntü kayıtları itiraz, istinaf veya temyiz merciine gönderilir.
Teknik personel:
MADDE 23 - (1) SEGBİS’in çalışmasını temin için yeteri kadar teknik personel görevlendirilir.
Yürürlük:
MADDE 24 - (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme:
MADDE 25 - (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Adalet Bakanı yürütür.
