Çalışma izni olmaksızın Türkiye’de istihdam edilen yabancıların çalıştıkları firmalar hakkında birçok ceza hükmü bulunmaktadır. Çalışma izni olmayan yabancı uyruklu bir kişiyi çalıştıran firmalar hakkında uygulanabilecek birçok cezai işlem vardır.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Nedir?
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), Türkiye’deki iş yerlerinde yabancıların çalışma iznine tabi olarak çalışmasından sorumlu olan kurumdur. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan çalışma izni almamış ve sigortasız yabancı personel çalıştıran iş yerlerine ve söz konusu yabancılara uygulanan cezalar, bu durumu ortadan kaldırmak ve suiistimalleri önlemek amaçlıdır.
Yapılan denetimler sonucunda çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilen yabancı uyruklu kişiler, Türkiye’den deport (sınır dışı) edilir. Aynı zamanda ilgili işveren hakkında da cezai işlem başlatılır.
Kaçak Yabancı Çalıştırma Cezası Nedir?
Çalışma izni olmadığı halde yabancı personel çalıştıran iş yerlerine ise 2022 yılında şu cezalar verilir:
İDARİ PARA CEZALARI 2019 CEZA MİKTARI (TL) 2020 CEZA MİKTARI (TL) 2021 CEZA MİKTARI (TL) 2022 CEZA MİKTARI (TL)
Çalışma izni bulunmayan yabancıyı çalıştıran işverenlere her bir yabancı için 8.821 10.812 11.796 16.066
Çalışma izni olmadan bağımlı çalışan yabancıya 3.527 4.323 4.716 6.423
Çalışma izni olmadan serbest çalışan yabancıya 7.057 8.650 9.438 12.854
Kanunda öngörülen bildirim yükümlülüğünü süresi içinde yerine getirmeyen bağımsız ve süresiz izinle çalışan yabancı ile yabancı çalıştıran işverene her bir yabancı için 587 719 784 1.067
Hem çalışma izni olmadan çalışan yabancıya, hem de çalışma izni olmadığı halde yabancı personel istihdam eden firmaya para cezası uygulanır. Bir diğer önemli konu ise para cezasının katlanarak artmasıdır. Uluslararası İşgücü Kanununun 23. maddesi uyarınca, üstte belirttiğimiz durumların tekrar etmesi halinde uygulanacak para cezası bir kat daha artar.
2022 yılında bir iş yerinde çalışma izni olmadan çalışan yabancı personel, durumun anlaşılması sonrası 16.066 TL para cezası ödemek zorundadır. Aynı kişi, aynı takvim yılı içinde başka bir iş yerinde yine çalışma izni olmadan iş başı yaparsa, ekstradan 6423 TL daha para cezasına çarptırılır.
Sosyal Güvenlik Kurumu müfettişleri bu tür suiistimallerin olmaması için sıkı bir denetim anlayışına sahiptir. O nedenle yabancıların mutlak surette çalışma izni almasını ve işverenlerin kaçak yabancı personel çalıştırmamaya özen göstermesini tavsiye ederiz.
Kendi Hesabına Çalışan Çalışma İzinsiz Yabancının İş Yeri Kapatılır
Çalışma izni olmayan ve serbest çalışan yabancıların iş yeri de Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından kapatılır. Zira Türkiye’de ikamet eden yabancıların bir iş yerine girmeden veya kendi işlerini yapmadan önce çalışma izni alması zorunludur. Çalışma izni alarak bir iş yerinde çalışmaya başlayan yabancıların sigortalarının yapılması da yine ayrı bir zorunluluktur. İşveren firma işe başlangıç tarihinden itibaren yabancı personellerin SGK primlerini yatırmakla mükelleftir.
Çalışma izni olmayan ve sigortası yapılmayan yabancı personel çalıştırmak ile Türk vatandaşı personel çalıştırmanın cezası aynıdır.
Çalışma İzni Almasına Gerek Olmayan Yabancılar
Bazı yabancı uyruklu kişiler çalışma izninden muaftır. Bu kişiler çalışma izni olmadan da Türkiye’de çalışabilir. Söz konusu koşullardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz:
● Daimi ikamet ettikleri yer Türkiye dışında olması kaydıyla; bilim, kültür ve sanat alanlarında 30 günden az süreyle Türkiye’ye gelecek yabancılar ve sportif faaliyetler için 4 aydan kısa süreyle Türkiye’ye gelecek yabancıların çalışma izni almasına gerek yoktur.
● Türkiye’ye ithal edilen makine ve cihazlar bağlamında bakım, onarım, kurulum ve eğitim hizmeti verecek yabancıların 3 ayı geçmemek kaydıyla Türkiye’ye gelmesi durumunda bu kişilerde çalışma izni şartı aranmaz. Ancak gelecek yabancıların söz konusu durumu resmi belgelerle ispat etmesi beklenir.
● Türkiye Futbol Federasyonu veya Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü tarafından talepleri uygun bulunan yabancı futbolcuların ile diğer sporcu ve antrenörlerin sözleşme süresi boyunca çalışma izni almasına gerek yoktur.
● Kapsamı ve süresi konusunda Çalışma ve Sosyal Güvenlik, İçişleri ve Dışişleri Bakanlığı ile Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının mutabakata vardığı uluslararası stajyer öğrenci programları çerçevesinde staj görecek yabancıların çalışma izni alması gerekmez.
