Anayasa Mahkemesinde gereksiz iş yükü nasıl önlenir?

Ülkemizde iç yargı yolları silsilesinde finalde Anayasa Mahkemesi (AYM) bulunuyor. AYM'den sonra başvuru yapabileceğiniz yer ise Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi. (AİHM) Son yıllarda AYM'nin artan iş yükü dikkatlerden kaçmadı. İş yükünde yaşanılan artış ise AYM'nin karar verme sürecinde ciddi bir yavaşlamaya neden oluyor.

AYM'DEKİ DOSYALARIN MAHİYETİ

Mahkemlerde yargılaması devam eden bütün davalar AYM'ye taşınabiliyor. Ancak adli suçlardan hükümlü olanların AYM hakkını çok fazla kullanmadığı biliniyor. Bu durumun aksine ceza infaz kurumlarında bulunan sol ve sağ terör örgütlerinin üyeleri ise örgütsel kararlar nedeniyle her başvurularını bireysel başvuru ile AYM'ye taşıyorlar.

Sol ve sağ terör örgütlerinin AYM'yi işlevsiz hale getirmek ve yargıyı yavaşlatmak için yapmış oldukları bu süreç ilk bakışta basit ve önemsiz gözüksede aşağıda belirteceğimiz örnekler ile konunun önemini anlamış olacaksınız.

CEZAEVLERİNEKİ BÜTÜN UYGULAMALARA İTİRAZ

Ceza infaz kurumlarında yapılan bütün iç uygulamalar için hükümlü ve tutukluların ilk itiraz yeri İnfaz Hakimlikleri. Bu hakimliklerin yetki alanı neredeyse bütün uygulamaları kapsıyor ve İnfaz Hakimlikleri çok hızlı bir şekilde (1 hfta içerisinde) başvuruları karara bağlıyor. İnfaz Hakimliği kararına karşı ise aynı adliyede bulunan Ağır Ceza Mahkemelerine hükümlü ve tutukluların itiraz hakları mevcut. Ağır Ceza Mahkemelerine yapılan itirazlarda çok hızlı bir şekilde (1 hafta içerisinde) karara bağlanıyor.

AYM'YE KONU OLAN KISIM

İnfaz Hakimliği ve Ağır Ceza Mahkemesi sürecinin ardından başvurucunun itiraz hakkı ortalama 2 hafta içerisinde sona eriyor ve başvuru sahibi hükümlü veya tutuklu bu kez direk Anayasa Mahkemesine başvuru yapma hakkında sahip oluyor. Ceza infaz kurumlarında en basit işlemlerin bile sol ve sağ terör örgütü üyeleri tarafından yüzlerce hatta binlerce bireysel başvuru ile AYM'ye taşınması ise AYM'deki önemli dosyaların (hapis cezası yargılamaları vb.) karar verilme sürecini sekteye uğratıyor.

YAPILMASI GEREKENLER

AYM'nin iş yükünün hafifletilmesi için ilk yapılması gereken İnfaz Hakimliği yetki alanına giren konuların AYM yerine İstinaf mahkemelerine taşınması ve hayati önem / aciliyet taşımayan bu ve benzer konular için AYM öncesi farklı çözüm yöntemlerinin geliştirilemsi. Bu örnekleri çoğaltabiliriz, AYM'nin önceliğinin bu dosyalar olmaması gerekiyor.

Benzer bir süreç Yargıtay'ın iş yükünü hafifletmek için yapılmıştı. 5 yıl altındaki hapis cezaları için İstinaf Mahkemelerine temyiz hakkı verilmiş, Yargıtay yolu tamamen kapatılmıştı. Sol ve sağ terör örgütlerinin AYM'yi işlevsiz hale getirme çabalarına karşı bu ve benzer önlemler alınarak adli suçlardan ve diğer dosyalardan adalet bekleyen vatandaşların hakları korunmuş olacaktır.

DOSTANE ÇÖZÜM UYGULANABİLİR

AİHM’de uygulanan ‘Dostane çözüm’ mekanizmasının iç hukuk sistemimize uyarlanarak, hak ihlalleri ile ilgili AYM'ye yapılan bireysel başvurularda da bu sistemin uygulanması sağlanabilir.

AYM'YE REKOR BAŞVURU YAPILDI

15 Temmuz darbe girişiminin ardından AYM'ye yapılan bireysel başvuru sayısı rekor düzeyde artarak 100 bini aştı. Bu sayı 2017 yılından 2021 yılına kadar yıllık ortalama 40 bin olarak gerçekleşti.  2021 yılında bireysel başvurusu sayısı önceki yıla göre yüzde 65 oranında artarak 66 binin üzerinde çıktı. 2022’nin ilk altı ayında ise 67 binden fazla bireysel başvuru yapıldığı biliniyor.
adalet.tv / özel haber