Adalet Bakanlığı, ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlü ve tutuklularla ilgili ziyaret, nakil, mazeret izni ve açık cezaevine ayrılma süreçlerine yönelik en çok sorulan soruları yanıtladı. Mevzuat hükümlerine dayanan açıklamalar, yakınları tarafından sıkça merak edilen uygulamaların nasıl işlediğini adım adım ortaya koyuyor.
Cezaevinde yakını bulunan vatandaşların güvenlik gerekçesiyle yaptığı dilekçeler, ilgili kişinin bulunduğu yer Cumhuriyet Başsavcılığına gönderiliyor. Başsavcılıktan gelen cevaba göre inceleme yapılıyor ve sonuç, Genel Müdürlük tarafından başvuru sahiplerine bildiriliyor.
Ziyaret hakkı, mevzuatta detaylı şekilde tanımlanmış durumda. Yönetmeliğin ilgili maddesine göre hükümlü ve tutuklular; eş, anne-baba, kardeş, çocuk, torun, büyükanne-büyükbaba, kayın hısımları ve vasiler gibi birinci derece yakınlarının yanı sıra, belirledikleri üç farklı kişiyi de ziyaretçi olarak gösterebiliyor.
Belirlenen ziyaretçiler, ağır hastalık, ölüm, doğal afet, nakil veya 6 ay boyunca hiç ziyarete gelmemeleri durumunda değiştirilebiliyor. Gerek görüldüğünde bu kişiler hakkında kolluk araştırması yapılıyor; sakıncalı görülen ziyaretçilere izin verilmiyor.
Akrabalık bağı olmayan kişilerin kapalı görüş talepleri, Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından inceleniyor. Açık görüş taleplerinde ise Adalet Bakanlığı onayı gerekiyor.
Ölüm ve ağır hastalık hâllerinde verilecek mazeret izinleri, 5275 sayılı Kanun'un 94. maddesi kapsamında değerlendiriliyor.
Hükümlüler için: Cumhuriyet Başsavcılığı ve gerektiğinde Adalet Bakanlığı onayıyla yol hariç 10 güne kadar izin verilebiliyor.
Tutuklular için: Soruşturma ve kovuşturmanın selametine zarar vermeyecek şartlarda yol hariç 1–2 gün izin tanınabiliyor.
Yönetmelik kapsamında hükümlülerin koğuşlarında bulundurabilecekleri eşyalar sınırlı.
En fazla 3 çift ayakkabı, 1 terlik, gerektiği kadar iç çamaşırı ve toplam 30 parçayı geçmeyecek şekilde kıyafet bulundurulmasına izin veriliyor.
Terör propagandası içeren, müstehcen veya suç teşvik eden kıyafetler kesinlikle kabul edilmiyor.
02 Eylül 2012 tarihli yönetmeliğe göre, açık cezaevine ayrılma işlemleri Cumhuriyet Başsavcılıkları tarafından yürütülüyor.
Açık ceza infaz kurumları arasında yapılacak nakil talepleri, her ayın 2'si ile 22'si arasında Açık HÜNSİS sistemi üzerinden otomatik değerlendiriliyor.
Açık cezaevinde disiplin cezası alarak kapalıya dönen hükümlüler, şartları yeniden sağladıklarında Yönetmelik'in 10/8 maddesi kapsamında açık kuruma dönüş için Genel Müdürlük tarafından değerlendiriliyor.
Bu kapsamda olan kişiler, 5275 sayılı kanun ve ilgili genelge gereğince yüksek güvenlikli veya bir bölümü yüksek güvenlikli kapalı ceza infaz kurumlarında barındırılıyor.
Nakil talebi yalnızca hükümlünün kendisi tarafından yapılabiliyor. Yakınlar, avukatlar veya üçüncü kişiler tarafından yapılan başvurular değerlendirmeye alınmıyor.
Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılma Yönetmeliği'ne göre hükümlülerin açık kuruma geçebilmesi için;
Cezanın belli bir bölümünü iyi hâlle geçirmiş olmak,
Koşullu salıverilmeye belirli süre kalmış olmak,
Suç türüne göre ek şartları sağlamak,
İyi hâl değerlendirmesinden olumlu sonuç almak
gibi kriterler aranıyor. Ayrılma işlemleri, ilgili Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülüyor.
Hükümlüler, kendi istekleriyle başka bir kuruma nakil talep edebilmek için;
En az üç kurum belirttikleri bir dilekçe,
Nakil giderlerini karşılamayı kabul etmeleri,
Üç aydan fazla cezaevinde bulunmuş olmaları,
İyi hâlli olmaları,
Nakil istenen kurumun uygun kapasiteye sahip olması
şartlarını yerine getirmelidir. Nakledilen hükümlüler yeni kurumlarında en az 1 yıl, çocuk hükümlüler ise 6 ay kalmak zorundadır.