AYM KARAR - Anayasa Mahkemesi (AYM), Türk Medeni Kanunu'nun 132. maddesinde düzenlenen ve boşanan kadınların yeniden evlenebilmesi için öngörülen 300 günlük bekleme süresine ilişkin iptal başvurusunu değerlendirdi. Yüksek Mahkeme, "kadının gebe olmadığının anlaşılması" veya "eski eşlerin yeniden birbirleriyle evlenmek istemeleri" durumlarını düzenleyen son fıkranın iptali talebini oy çokluğuyla reddetti.
Türk Medeni Kanunu'nun 132. maddesi, evliliğin sona ermesinden itibaren kadınlar için 300 günlük bir bekleme süresi öngörüyor. Bu süre, halk arasında "iddet müddeti" olarak biliniyor. Yasa, kadının hamilelik ihtimaline karşı çocuğun soybağında karışıklık yaşanmaması amacıyla bu düzenlemeyi getiriyor.
Ancak kanunda bazı istisnalar da mevcut. Eğer kadının gebe olmadığı kesin olarak anlaşılırsa veya boşanan eşler yeniden birbirleriyle evlenmek isterse, mahkeme bu süreyi kaldırabiliyor.
İstanbul 8. Aile Mahkemesi, önüne gelen bir davada söz konusu düzenlemenin Anayasa'ya aykırı olduğu gerekçesiyle AYM'ye başvuruda bulundu. Mahkeme, özellikle eski eşlerin yeniden evlenmek istemeleri halinde mahkeme kararıyla bekleme süresinin kaldırılmasının zorunlu tutulmasını tartışmaya açtı.
Başvuru üzerine konuyu gündemine alan Anayasa Mahkemesi, Genel Kurul'da yaptığı görüşmede 132. maddenin son fıkrasını değerlendirdi.
Yüksek Mahkeme, "Kadının önceki evliliğinden gebe olmadığının anlaşılması veya evliliği sona eren eşlerin yeniden birbiriyle evlenmek istemeleri hallerinde mahkeme bu süreyi kaldırır" hükmünün iptal istemini oy çokluğuyla reddetti.
Bu kararla birlikte, boşanan kadınların 300 gün bekleme süresine dair mevcut düzenleme yürürlükte kalmaya devam edecek. Yani, bir kadın boşandıktan sonra ancak mahkeme kararıyla bu süreyi kaldırabilir ya da sürenin sona ermesini beklemek zorunda kalır.
Anayasa Mahkemesi'nin kararının gerekçesi henüz yayımlanmadı. Gerekçeli kararın açıklanmasıyla birlikte, AYM'nin bu düzenlemeyi neden Anayasa'ya aykırı bulmadığı da netleşecek. Hukukçular, gerekçenin açıklanmasının ardından bu kararın aile hukuku ve evlenme özgürlüğü açısından ne anlama geldiğini daha kapsamlı değerlendirecek.
Kararın ardından uygulamada herhangi bir değişiklik olmayacak. Boşanan kadınlar, 300 günlük bekleme süresini tamamlamadan yeniden evlenmek isterse, ancak mahkemeye başvurup "gebe olmadığını" kanıtlamaları gerekiyor. Eski eşlerle yeniden evlenme durumunda da aynı şekilde mahkeme onayı alınması şart.
Uzmanlar, bu düzenlemenin hem kadının doğacak çocuk üzerindeki haklarının hem de çocuğun soybağının korunması amacıyla getirildiğini belirtiyor. Ancak kadın hakları savunucuları, 300 günlük bekleme süresinin günümüz koşullarında kadınlar açısından ciddi bir özgürlük kısıtlaması olduğunu savunuyor.
Anayasa Mahkemesi'nin kararıyla birlikte 300 günlük bekleme süresine dair tartışmalar yeniden alevlendi. Kadın örgütleri, bu sürenin modern hukuk sistemiyle bağdaşmadığını ifade ederken, bazı hukukçular ise soybağı karışıklığını önlemek için halen gerekli olduğunu düşünüyor.
Yüksek Mahkeme'nin gerekçeli kararının açıklanması, ilerleyen günlerde kamuoyunda daha geniş tartışmalara yol açabilir.